Indian Rivers : భారతదేశంలో జీవశాస్త్రపరంగా చనిపోయే అంచున ఉన్న నదులు చాలా ఉన్నాయి. వీటిని ఇప్పుడు నదులుగా కాకుండా కాలువలుగా పిలుస్తారు. నదిగా దాని ఉనికి గురించి కూడా ఎటువంటి సమాచారం లేదు. ఢిల్లీలోని సాహిబీ నదిని దీనికి ఉదాహరణగా పరిగణించవచ్చు. ఇప్పుడు ఈ నది కాలువగా మారింది. దీనిని నజాఫ్గఢ్ డ్రెయిన్ అని పిలుస్తారు. ఢిల్లీలోని మురుగునీటిని యమునా నదికి తీసుకెళ్లడంలో ఇది అతిపెద్ద పాత్ర పోషిస్తుంది. అయితే, ఈ నది వేద కాలం నుంచి ఉందని పండితులు విశ్వసిస్తున్నారు.
మూడు బిలియన్ల మందికి తాగునీరు ఉండదు.
ప్రపంచంలోనే అత్యంత కలుషిత నదులలో గంగా, యమున కూడా ఉన్నాయి. గంగా నది పరిస్థితి దిగజారడానికి ఐదు ప్రధాన కారణాలు ఉన్నాయి. పారిశ్రామికీకరణ, పట్టణీకరణ, జీవనశైలి మార్పులు, వ్యవసాయ, గ్రామీణ కార్యకలాపాలు, అటవీ నిర్మూలన. గంగా నది భారతదేశంలోని అతిపెద్ద నది. ఇది దేశ భూభాగంలో 27% ఆక్రమించి, 47% జనాభాకు జీవనాధారంగా ఉంది. ఈ నది 11 రాష్ట్రాల గుండా ప్రవహిస్తుంది. వీటిలో ఉత్తరాఖండ్, ఉత్తరప్రదేశ్ అతిపెద్ద ప్రాంతాన్ని కలిగి ఉన్నాయి. ఇది దాదాపు 3 లక్షల చదరపు కిలోమీటర్ల విస్తీర్ణంలో ఉంది.
Also Read : వాటర్ బాటిల్ మూత రంగులో ఇంత అర్థం ఉందా? వాటి అర్థమేంటి?
గంగా నీటిలో బ్యాక్టీరియా పరిమాణం వేగంగా పెరిగింది. దక్షిణేశ్వర్లో, 1986-1990 మధ్య 100 మి.లీ.కు సగటున 71,900 MPN ఉండగా, 2006-2010లో ఇది 1,05,000కి పెరిగింది. ప్రయాగ్రాజ్లో 1986-1990లో ఇది 4,310గా ఉంది. ఇది 2006-2010లో 16,600కి పెరిగింది. జనవరి 19, 2025న కుంభమేళా సందర్భంగా నిర్వహించిన దర్యాప్తులో, ఈ సంఖ్య 7 లక్షలకు చేరుకుంది. కలరా, హెపటైటిస్, టైఫాయిడ్ వంటి కలుషిత నీటి వల్ల కలిగే వ్యాధులు 80% ఆరోగ్య సమస్యలకు, మూడింట ఒక వంతు మరణాలకు కారణమవుతాయి.
మురుగునీటి శుద్ధి, పెరుగుతున్న గంగా కాలుష్యం
గంగా, యమున నదుల్లోకి పెద్ద మొత్తంలో మురుగునీరు ప్రవహిస్తుంది. జార్ఖండ్లో ఉత్పత్తి అయ్యే మురుగునీటిలో 100% శుద్ధి చేయకుండానే గంగానదిలోకి వెళుతుంది. కానీ అది అతి తక్కువ కాలుష్యం కలిగించే రాష్ట్రం. అత్యధిక మురుగునీటి విడుదల ఉన్న రాష్ట్రాల జాబితాలో ఢిల్లీ అగ్రస్థానంలో ఉంది. ఢిల్లీ నుంచి ప్రతిరోజూ దాదాపు 327 కోట్ల లీటర్ల మురుగునీరు గంగానదిలోకి వెళుతోంది. ఇది కాకుండా, ఉత్తరప్రదేశ్ నుంచి దాదాపు 120 కోట్ల లీటర్ల మురుగునీరు, పశ్చిమ బెంగాల్, బీహార్ నుంచి దాదాపు 70 కోట్ల లీటర్ల మురుగునీరు ప్రతిరోజూ గంగానదిలోకి వెళుతుంది.
అయితే, గంగానదిలో కాలుష్యానికి రెండు ప్రధాన వనరులు ఉన్నాయి. పారిశ్రామిక వ్యర్థాలు (15%), మునిసిపల్ మురుగునీరు (80%). ఇది అత్యధికం. దీనితో పాటు, గ్రామాలు, వ్యవసాయ ప్రాంతాల నుంచి ప్రవాహం, బహిరంగ మలవిసర్జన, మృతదేహాలను నిమజ్జనం చేయడం, మతపరమైన సమర్పణలు కూడా కాలుష్యానికి కారణమవుతాయి అంటున్నారు నిపుణులు.
గంగా నది శుద్ధి కోసం భారత ప్రభుత్వం నమామి గంగే మిషన్ వంటి అనేక ప్రతిష్టాత్మక కార్యక్రమాలను ప్రారంభించింది. మురుగునీటి శుద్ధి కర్మాగారాలను నిర్మించడం, పారిశ్రామిక వ్యర్థాల పారవేయడాన్ని నియంత్రించడం, అటవీ వృద్ధిని ప్రోత్సహించడం దీని ప్రధాన లక్ష్యం.
చాలా దేశాలు కదిలాయి..
అయితే, గంగా నది పదకొండు రాష్ట్రాల గుండా ప్రవహిస్తుంది. కాబట్టి ఇది అంత తేలికైన పని కాదు. అటువంటి పరిస్థితిలో, అనేక రకాల అడ్డంకులు తలెత్తవచ్చు, కానీ గతంలో అంతకంటే క్లిష్టమైన సమస్యలు కూడా పరిష్కరించారు. యూరప్లోని రైన్ నది దీనికి విజయవంతమైన ఉదాహరణ. 1986లో, బాసెల్ (స్విట్జర్లాండ్)లోని సాండోజ్ కర్మాగారంలో జరిగిన అగ్నిప్రమాదం కారణంగా పెద్ద మొత్తంలో పురుగుమందులు రైన్ నదిలోకి చిందినందున పర్యావరణానికి తీవ్ర నష్టం వాటిల్లింది. ప్రతిస్పందనగా, 1987లో రైన్ యాక్షన్ ప్రోగ్రామ్ ప్రారంభించారు. కాలుష్య నియంత్రణలో US$15 బిలియన్లకు పైగా పెట్టుబడి పెట్టింది. ఈ చొరవ ఫలితంగా, 95% పారిశ్రామిక మురుగునీరు ఇప్పుడు శుద్ధి చేస్తున్నారు. నదిలో మళ్ళీ 63 జాతుల చేపలు వచ్చాయి. దీని కారణంగా దాని పర్యావరణ వ్యవస్థ చాలా వరకు మెరుగుపడింది.
రైన్ నది నాలుగు దేశాల గుండా ప్రవహించి జర్మనీలో కలుస్తుంది. ఈ దేశాలన్నీ కలిసి దీనిని పరిశుభ్రంగా ఉంచడంలో సహకరిస్తాయి. ఈ నది 1200 కిలోమీటర్లు విస్తరించి ఉంది. దీనిని శుభ్రంగా ఉంచడానికి 9 అంతర్జాతీయ స్టేషన్లు కలిసి పనిచేస్తాయి. నదికి సమీపంలో ఉన్న నీటి శుద్ధి కర్మాగారాలు, సహజ నిల్వలు, వ్యవసాయంలో హానికరమైన పురుగుమందులు, ఎరువులు ఉపయోగించకపోవడం వల్ల నది పరిశుభ్రంగా ఉంచడంలో సహాయపడుతుంది. దీనితో పాటు, నది ఉపనదుల పరిశుభ్రతకు కూడా శ్రద్ధ వహిస్తారు.
భారతదేశంలోని నదులను శుభ్రపరచడం, వాటిని క్రమం తప్పకుండా శుభ్రంగా ఉంచడం సంక్లిష్టంగా అనిపించవచ్చు. కానీ దాని కోసం సరైన ప్రయత్నాలు జరిగితే అది అసాధ్యం కాదు. నదుల శుభ్రపరచడం కేవలం ప్రభుత్వ ప్రచారం కాదు, అది సమిష్టి బాధ్యత. ఎందుకంటే నదులు మన జీవితానికి ఆధారం. అవగాహన, సాంకేతిక పెట్టుబడులు, కఠినమైన చట్టాల ద్వారా మనం మన నదులను కాపాడుకోవచ్చు.
Disclaimer : ఈ సమాచారం కేవలం అవగాహన కోసం మాత్రమే. దీన్ని oktelugunews.com నిర్ధారించదు. ఈ సూచనలు పాటించే ముందు నిపుణుల సలహాలు తీసుకోగలరు.
