Climate Change : భూమిపై వేడిని పెరగడానికి కారణం ఆవులు, చెదపురుగులా ? ఏంటిది ఏదో విచిత్రంగా ఉంది ?

Climate Change : వాతావరణ మార్పుల గురించి చర్చ వచ్చినప్పుడల్లా తరచుగా కార్బన్ డయాక్సైడ్ చుట్టూ అది తిరుగుతుంది. దీనికి తోడు మరొక గ్రీన్‌హౌస్ వాయువు ఉంది. అది చాలా శక్తివంతమైనది. కొంతమందికి మాత్రమే దాని గురించి ఎక్కువగా తెలుసు. అదే మరింత “వాసన” కలిగిన మీథేన్. ఈ వాయువు భూమి ఉష్ణోగ్రతను పెంచడానికి 30శాతం దోహదం చేస్తుంది. వాతావరణ సంక్షోభానికి రెండవ అతిపెద్ద కారణం. చిత్తడి నేలలు, చెదపురుగులు, సముద్రాలు-మీథేన్ ప్రతిచోటా ఉంటుంది. కానీ మానవుల కార్యకలాపాల వల్ల తెలిసో తెలియకో ఎక్కువగా మీథేన్ విడుదలవుతుందని నిపుణులు చెబుతుంటారు. ఉదాహరణకు, అతి పెద్ద ప్రమాదం ఆవులు, గేదెల వంటి జంతువుల నుండి వస్తుందట. వాటి త్రేనుపు, వాయు ఉద్గారాలు కారు కంటే కార్బన్ డై ఆక్సైడ్ పరిధిని పెంచుతాయి. ఇటీవల, డెన్మార్క్ ఆవు బర్ప్స్‌పై ‘కార్బన్ ట్యాక్స్’ విధించాలని నిర్ణయించుకుంది. దీంతో పాటు చెత్త కుప్ప నుంచి వెలువడే మీథేన్ గ్యాస్ కూడా భూమిని నాశనం చేస్తుందని శాస్త్రవేత్తలు చెబుతున్నారు. కాబట్టి మీథేన్ ఎందుకు చాలా ప్రమాదకరమైనది. అది మన చుట్టూ ఎక్కడ నుండి వస్తుంది? ఈ వార్తా కథనంలో తెలుసుకుందాం.

గ్రీన్‌హౌస్ అంటే ఏమిటి?
సూర్యుని వేడిని గ్రహించి భూమిని వేడి చేసే వాటిని గ్రీన్‌హౌస్ వాయువులు అంటారు. మీథేన్ కార్బన్ డయాక్సైడ్ కంటే వేగంగా విచ్ఛిన్నమవుతుంది కానీ చాలా శక్తివంతమైనది. మీథేన్ వాయువు దాదాపు 12 సంవత్సరాలు వాతావరణంలో ఉంటుంది, అయితే కార్బన్ డయాక్సైడ్ శతాబ్దాల పాటు ఉంటుంది. ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ఉన్న శాస్త్రవేత్తలు మీథేన్ ఉద్గారాలను తగ్గించడానికి కృషి చేయడానికి ఇదే కారణం. ఇప్పుడు మీథేన్‌ను తగ్గించడం ప్రారంభిస్తే, ఉష్ణోగ్రతపై దాని ప్రభావం త్వరలో చూడవచ్చు. పెంపుడు జంతువుల నుంచి 90 మిలియన్ టన్నుల మీథేన్ వెలువడుతుందని చెప్పారు. ఆవులు, గొర్రెలు, మేకలు వంటి జంతువులు పెద్ద మొత్తంలో మీథేన్‌ను విడుదల చేస్తాయి. ఇది వాటి జీర్ణ ప్రక్రియ కారణంగా ఉంటుంది. ఒక ఆవు రోజంతా గడ్డిని నమిలేస్తుంది, అంటే అది గడ్డిని తిని, మింగుతుంది, మళ్ళీ బయటకు తీసుకుని నెమరేసుకుంటుంది. గడ్డి తింటున్నప్పుడు త్రేన్పులు, పేడతో పాటు మీథేన్ వాయువును కూడా విడుదల చేస్తుంది.

ఆవుకి మనకి మనుషుల్లాంటి పొట్ట ఉండదు, కానీ పొట్టకు ముందు జీర్ణవ్యవస్థతో మరో రెండు గదులు ఉన్నాయి అంటే అబోమాసమ్, రుమినా. రూమినెంట్‌లోని సూక్ష్మజీవుల ద్వారా మేత జీర్ణమవుతుంది. రుమినాలో పనిచేసే బ్యాక్టీరియా వివిధ రకాల పదార్థాలను విడుదల చేస్తుంది, ఇందులో మీథేన్ కూడా ఉంటుంది.

మీథేన్ వాయువు ఎక్కడ నుండి వస్తుంది?
మీథేన్ కొంత భాగం సహజ వనరుల నుండి వస్తుంది. అయితే మానవులు కూడా దాని ఉద్గారాలకు గణనీయంగా దోహదం చేస్తారు. మానవ స్థాయి మీథేన్ ఉద్గారాలలో 40 శాతం పొలాల నుండి వస్తాయి. ఇక్కడ పశువులు, గొర్రెలు వంటి జంతువులు ఆహారాన్ని జీర్ణం చేస్తున్నప్పుడు పెద్ద మొత్తంలో వాయువును విడుదల చేస్తాయి. 20 శాతం చెత్త కుప్ప నుండి వస్తుంది. ఎందుకంటే ఇక్కడ బ్యాక్టీరియా ఆక్సిజన్ లేకుండా సేంద్రీయ పదార్థాన్ని కుళ్ళిస్తుంది. కేవలం మూడవ వంతు శిలాజ ఇంధన నిల్వ సైట్ల నుండి వస్తుంది.

1. చెత్త కుప్పలు: నగరాల వెలుపల నిర్మించిన చెత్త కుప్పలు మీథేన్ మూడవ అతిపెద్ద వనరు. చెత్త కుప్ప నుంచి వెలువడే మీథేన్ వాయువు భూమిని నాశనం చేయడానికి సరిపోతుందని శాస్త్రవేత్తలు అంటున్నారు. ప్రమాదాన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి, చెత్త కుప్పల నుండి విడుదలయ్యే మీథేన్ 25శాతం గ్లోబల్ వార్మింగ్‌కు కారణమని ఈ ఒక్క అంకె సరిపోతుంది. భారతదేశ రాజధాని ఢిల్లీలోని ల్యాండ్‌ఫిల్‌లు మీథేన్ ఉద్గారాలకు ప్రపంచ హాట్‌స్పాట్‌గా మారాయి. ముంబైలోని చెత్త కుప్పల నుంచి ప్రతి గంటకు 9.8 టన్నులు లేదా ఏటా 85 వేల టన్నుల మీథేన్ వెలువడుతోందని 2022లో నిర్వహించిన ఒక అధ్యయనం వెల్లడించింది. పట్టణ జనాభా పెరుగుదలతో 2050 నాటికి చెత్త కుప్పల నుంచి వెలువడే ఉద్గారాలు రెట్టింపు కావచ్చని, దీంతో వాతావరణ విపత్తును నివారించే అవకాశం లేకుండా పోతుందని శాస్త్రవేత్తలు చెబుతున్నారు.

2. చిత్తడి నేలలు, చెదపురుగులు: ప్రపంచవ్యాప్తంగా మీథేన్ ఉద్గారాలకు చిత్తడి నేలలు అతిపెద్ద మూలం. వాతావరణ మార్పుల కారణంగా, వర్షం, వరదల కారణంగా చిత్తడి నేల కూడా పెరుగుతోంది. లారెన్స్ బర్కిలీ నేషనల్ లాబొరేటరీ ప్రకారం, గత రెండు దశాబ్దాల్లో బోరియల్ ఆర్కిటిక్ ప్రాంతంలో కర్బన ఉద్గారాలు 9 శాతం పెరిగాయి. వ్యవసాయం, అడవులు, నిర్మాణ ప్రదేశాలలో మొక్కలు, కలపతో అనుబంధంగా ఉన్న చెదపురుగులు ప్రతి సంవత్సరం 2 నుండి 17 టెరాగ్రాముల మీథేన్‌ను విడుదల చేస్తాయి.

3. కలుషితమైన నదులు: ఇ ప్రపంచంలోని మొత్తం మీథేన్ ఉద్గారాలకు సరస్సులు, నదులు కారణం. అవి ఎంత కలుషితమైతే అంత ఎక్కువగా మీథేన్ వెలువడుతుంది. ఉదాహరణకు, భారత రాజధాని ఢిల్లీలో విషపూరితమైన గాలి పీల్చడమే కాకుండా విషపూరితమైన నీటిని కూడా తాగుతోంది.

4. ఫారెస్ట్ ఫైర్: ప్రపంచవ్యాప్తంగా అటవీ అగ్ని ప్రమాదాలు నిరంతరం పెరుగుతూనే ఉన్నాయి. దీని వల్ల మీథేన్ ఉద్గారాలు కూడా పెరుగుతున్నాయి. 2020లో అమెరికాలో సంభవించిన 20 అతిపెద్ద అడవి మంటల నుండి విడుదలైన మీథేన్ మొత్తం గత 19 ఏళ్లలో విడుదలైన మీథేన్ కంటే ఏడు రెట్లు ఎక్కువ.

5. మంచుకొండల నుంచి కరుగుతున్న నీరు: ప్రపంచమంతటా మంచుకొండలు వేగంగా కరుగుతున్నాయి. ఈ మంచుకొండలు మీథేన్ భారీ మూలం, ఇది వేల సంవత్సరాలుగా దాగి ఉంది. 2023లో కెనడాలోని యుకాన్ ప్రాంతంలో మంచుకొండల నీటిలో మీథేన్ స్థాయిలు వాతావరణంలో కంటే 250 రెట్లు ఎక్కువగా ఉన్నాయని కోపెన్‌హాగన్ విశ్వవిద్యాలయం అధ్యయనం వెల్లడించింది.

6. నీటి ఆనకట్టలు: విద్యుత్తును ఉత్పత్తి చేయడానికి నదులపై నిర్మించిన ఆనకట్టలు మీథేన్ అతిపెద్ద వనరులలో ఒకటి. ఈ డ్యామ్‌ల నుండి ప్రతి సంవత్సరం మొత్తం సుమారు ఒక బిలియన్ టన్నుల మీథేన్ విడుదల అవుతుంది. ఆనకట్ట సరస్సులో నిలిచిపోయిన నీరు పాదాల ప్రాంతంలో కలుషితం కావడం వల్ల ఇది జరుగుతుంది.