Republic Day 25 : భారతదేశానికి 1947 ఆగస్టు 15న స్వాతంత్య్రం లభించినప్పటికీ దేశానికి అధిపతిగా బ్రిటన్ చక్రవర్తి ఆరవ జార్జ్ కొనసాగడం విశేషం. భారత రాజ్యాంగం అమలులోకి వచ్చే వరకు అంటే 1950 జనవరి 26 వరకు భారతదేశం అధికారికంగా బ్రిటన్ రాజుతో అనుబంధం ఉన్న డొమినియన్ (Dominion of India) గా కొనసాగింది.
ఎందుకు భారతదేశానికి చక్రవర్తి కొనసాగాడు?
స్వాతంత్య్రం వచ్చినప్పటికీ భారతదేశం తక్షణమే గణతంత్ర దేశంగా మారలేదు. అప్పటి వరకూ బ్రిటన్ పాలనలో ఉన్న దేశాల్లానే, భారతదేశం కూడా డొమినియన్ స్టేటస్ కింద ఉండిపోయింది. ఇది బ్రిటన్ చక్రవర్తిని నామమాత్రపు అధిపతిగా కొనసాగించారు. అందుకు ముఖ్యమైన కారణాలు:
1. డొమినియన్ స్టేటస్ – స్వతంత్ర దేశమైనా బ్రిటన్ అధిపత్యం కొనసాగిన విధానం
1947లో స్వాతంత్య్రం వచ్చినప్పటికీ, భారతదేశం పూర్తిగా స్వయం పాలిత దేశంగా మారడానికి మరికొంత సమయం పట్టింది. డొమినియన్ స్టేటస్ (Dominion Status) అనే విధానం కింద, బ్రిటన్ రాజు నామమాత్రపు అధిపతిగా కొనసాగుతాడు. ఇదే విధానం కెనడా, ఆస్ట్రేలియా, న్యూజిలాండ్ లాంటి బ్రిటన్ మాజీ కాలనీల్లోనూ అమలులో ఉంది.
2. భారత రాజ్యాంగం ఇంకా సిద్ధం కాలేదు
స్వాతంత్య్రం అనంతరం, భారత రాజ్యాంగ రచన ప్రారంభమైంది, కానీ ఇది పూర్తికావడానికి సమయం పట్టింది. 1946లో ఏర్పాటు చేసిన రాజ్యాంగ సభ (Constituent Assembly) భారతదేశ కొత్త పాలనా రూపాన్ని రూపొందించాల్సి వచ్చింది. 1949 నవంబరు 26న రాజ్యాంగం ఆమోదం పొందింది, కానీ ఇది 1950 జనవరి 26న అధికారికంగా అమలులోకి వచ్చింది. ఆ సమయానికి గవర్నర్ జనరల్ ద్వారా పరిపాలన సాగినప్పటికీ, దేశ అధిపతిగా బ్రిటన్ రాజు చక్రవర్తిగా కొనసాగారు.
3. దేశానికి రాష్ట్రపతి పదవి ఇంకా ఏర్పడలేదు
భారత రాజ్యాంగం అమలులోకి రాకముందు, భారతదేశానికి ప్రత్యేక రాష్ట్రపతి (President) లేరు. దేశానికి ప్రధాన మంత్రి పండిట్ జవహర్లాల్ నెహ్రూ ఉన్నా, చట్టపరంగా అధికారం గవర్నర్ జనరల్ చేతుల్లోనే ఉంది. బ్రిటన్ రాజుకు ప్రతినిధిగా లార్డ్ మౌంట్బాటన్ (1947-48) మొదటి గవర్నర్ జనరల్గా ఉన్నారు. 1948లో సి. రాజగోపాలాచారి (C. Rajagopalachari) భారతదేశపు చివరి గవర్నర్ జనరల్గా నియమితులయ్యారు. 1950లో భారత రాజ్యాంగం అమలులోకి వచ్చాక మాత్రమే రాష్ట్రపతి పదవి ఏర్పడి, డాక్టర్ రాజేంద్రప్రసాద్ తొలి రాష్ట్రపతిగా ఎన్నికయ్యారు.
1950లో గణతంత్ర అవతరణ
1950 జనవరి 26న భారత రాజ్యాంగం అమలులోకి రావడంతో భారతదేశం పూర్తిగా స్వతంత్ర, ప్రజాస్వామిక గణతంత్రంగా మారింది. ఆరవ జార్జ్ అధికారికంగా భారతదేశ రాజుగా కొనసాగడం ఆ రోజు ముగిసింది. భారతదేశం తన రాష్ట్రపతిని (President) ఎన్నుకున్న తొలి రోజు అదే. డాక్టర్ రాజేంద్రప్రసాద్ తొలిచోటా భారత రాష్ట్రపతిగా పదవీ స్వీకారం చేశారు. తద్వారా, భారతదేశం ఇకపై బ్రిటన్ రాజరికానికి అనుబంధంగా ఉండకుండా, పూర్తిగా స్వతంత్రమైన ప్రజాస్వామ్య దేశంగా మారింది.
భారత స్వాతంత్య్రం వచ్చినప్పటికీ, రాజ్యాంగం అమలులోకి వచ్చే వరకు బ్రిటన్ చక్రవర్తి భారతదేశ అధిపతిగా కొనసాగడం చారిత్రకంగా ఆసక్తికరమైన విషయం. 1950లో గణతంత్రం ఏర్పడిన తర్వాతే, భారతదేశం తన పరిపాలనా వ్యవస్థలో బ్రిటన్ ప్రభావాన్ని పూర్తిగా తొలగించింది. ఈ రోజు ప్రతి సంవత్సరం గణతంత్ర దినోత్సవంగా (Republic Day) జరుపుకుంటాం.
