Falling Birth Rate In India: ప్రపంచ వ్యాప్తంగా చాలా దేశాల్లో జననాల రేటు తగ్గుతోంది. వివిధ కారణాలతో సంతానోత్పత్తి పడిపోతోంది. దీంతో రష్యా, చైనా, జపాన్ వంటి అగ్ర దేశాలు కూడా జనాభ పెంపుపై దృష్టిపెట్టాయి. అనేక స్కీంలు ప్రకటిసు్తన్నాయి. సంసారానికి సమయం కేటాయిస్తున్నాయి. ఇప్పటి వరకు యువ జనాభా ఎక్కువగా ఉన్న దేశం మనదే అని గొప్పగా చెప్పుకుంటున్నాం. కానీ, ఐక్యరాజ్య సమితి షాకింగ్ నివేదిక వెల్లడించింది. రాబోయే 75 ఏళ్లలో భారత దేశం కూడా జనాభా సంక్షోభం తప్పదని ఆందోళన వ్యక్తం చేసింది.
భారతదేశంలో గత కొన్ని దశాబ్దాలుగా మొత్తం ఫెర్టిలిటీ రేటు (Total Fertility Rate – TFR) గణనీయంగా తగ్గుతోంది. ఐక్యరాజ్యసమితి (UN) నివేదికల ప్రకారం, 1950లో స్త్రీకి సగటున 6.2 పిల్లలు ఉండగా, 2024 నాటికి ఈ సంఖ్య 2.0కి తగ్గింది, ఇది జనాభా స్థిరత్వానికి అవసరమైన రీప్లేస్మెంట్ స్థాయి 2.1 కంటే కూడా తక్కువ. 2025 యొక్క యుఎన్ఎఫ్పిఎ (UNFPA) నివేదిక ప్రకారం, భారతదేశ TFR 1.9కి పడిపోయింది, ఇది దేశం జనాభా తగ్గుదల దిశగా అడుగులు వేస్తున్నదని సూచిస్తుంది.
ఫెర్టిలిటీ రేటు తగ్గుదలకు కారణాలు
భారతదేశంలో ఫెర్టిలిటీ రేటు తగ్గడానికి అనేక సామాజిక, ఆర్థిక, వైద్య కారణాలు దోహదపడుతున్నాయి.
1. పట్టణీకరణ, ఆధునిక జీవనశైలి
పట్టణ ప్రాంతాల్లో స్త్రీలు విద్య, వృత్తి అవకాశాలు, ఆరోగ్య సౌకర్యాలకు మెరుగైన ప్రాప్తి కారణంగా తక్కువ మంది పిల్లలను కనడానికి ఇష్టపడుతున్నారు. ఆలస్య వివాహాలు, కెరీర్పై దృష్టి సారించడం వంటివి పునరుత్పత్తి కాలాన్ని తగ్గిస్తున్నాయి. పట్టణ భారతదేశంలో TFR 1.6గా ఉంది, ఇది గ్రామీణ ప్రాంతాల (2.1) కంటే చాలా తక్కువ.
2. విద్య, మహిళా సాధికారత
మహిళల విద్యా స్థాయిలు పెరగడం వల్ల కుటుంబ పరిమాణంపై సమాచార నిర్ణయాలు తీసుకుంటున్నారు. కేరళ, తమిళనాడు వంటి రాష్ట్రాల్లో అధిక సాక్షరత రేట్లు TFRని 1.6-1.7కి తగ్గించాయి. ఉద్యోగ అవకాశాలు, ఆర్థిక స్వాతంత్ర్యం మహిళలను తక్కువ పిల్లలను కనడానికి ప్రోత్సహిస్తున్నాయి.
3. కుటుంబ నియంత్రణ కార్యక్రమాలు
1952లో ప్రారంభమైన జాతీయ కుటుంబ ఆరోగ్య కార్యక్రమం గర్భనిరోధక సేవలు, సమాచారాన్ని అందుబాటులోకి తెచ్చింది.
జననీ సురక్ష యోజన, ప్రధానమంత్రి సురక్షిత మాతృత్వ అభియాన్ వంటి కార్యక్రమాలు శిశు, మాతృ మరణాలను తగ్గించి, తక్కువ పిల్లలను కనే ధోరణిని పెంచాయి.
4. సామాజిక దృక్పథంలో మార్పులు
సంప్రదాయకంగా పిల్లలను ఆర్థిక భద్రతగా భావించే దృక్పథం మారుతోంది. నగరాల్లో న్యూక్లియర్ కుటుంబాలు, పిల్లల విద్యపై పెట్టుబడులు పెరగడం వల్ల చిన్న కుటుంబాలకు ప్రాధాన్యత ఇస్తున్నారు. వివాహం, సంతానోత్పత్తిపై మహిళలు స్వతంత్ర నిర్ణయాలు తీసుకుంటున్నారు, కొందరు వివాహం లేదా పిల్లలను పూర్తిగా నిరాకరిస్తున్నారు.
5. ఆరోగ్య, వైద్య కారణాలు
పీసీఓఎస్, థైరాయిడ్ సమస్యలు, ఒత్తిడి, జీవనశైలి కారణంగా స్త్రీ, పురుషులలో వంధ్యత్వం పెరుగుతోంది. భారతదేశంలో 20% స్త్రీలు పీసీఓఎస్తో బాధపడుతున్నారని అధ్యయనాలు చెబుతున్నాయి. వాయు కాలుష్యం, రసాయన బహిర్గతం వంటి పర్యావరణ కారకాలు స్పెర్మ్ నాణ్యత, ఓవేరియన్ రిజర్వ్ను ప్రభావితం చేస్తున్నాయి.
6. వలసలు
విదేశాలకు విద్య, ఉద్యోగాల కోసం యువత వలస వెళ్లడం వల్ల భారతదేశంలో ఫెర్టిలిటీ రేటు తగ్గుతోంది, ఎందుకంటే చాలా మంది అక్కడే స్థిరపడుతున్నారు.
ఫెర్టిలిటీ రేటు తగ్గుదల యొక్క పరిణామాలు
ఈ తగ్గుదల భారతదేశ ఆర్థిక, సామాజిక వ్యవస్థలపై గణనీయమైన ప్రభావం చూపుతుంది:
1. అవకాశాలు
మెరుగైన జీవన ప్రమాణాలు: తక్కువ ఆధారితులతో కుటుంబాలు విద్య, ఆరోగ్యం, గృహనిర్మాణంలో ఎక్కువ పెట్టుబడి పెట్టగలవు.
వనరుల స్థిరత్వం: జనాభా వృద్ధి తగ్గడం వల్ల నీరు, భూమి, శక్తి వంటి వనరులపై ఒత్తిడి తగ్గుతుంది.
మహిళా సాధికారత: చిన్న కుటుంబాలు మహిళలకు విద్య, కెరీ కోసం ఎక్కువ అవకాశాలను అందిస్తాయి.
2. సవాళ్లు
వృద్ధ జనాభా: 2031 నాటికి భారత వృద్ధ జనాభా (60+ ఏళ్లు) 41% పెరుగుతుందని, 2046 నాటికి పిల్లల సంఖ్యను మించవచ్చని UN అంచనా వేసింది. ఇది ఆరోగ్య, పెన్షన్ వ్యవస్థలపై ఒత్తిడిని పెంచుతుంది.
కార్మిక శక్తి కొరత: 2100 నాటికి భారత కార్మిక జనాభా 762 మిలియన్ల నుండి 580 మిలియన్లకు తగ్గవచ్చని అంచనా. ఇది ఆర్థిక వృద్ధిని ప్రభావితం చేస్తుంది.
భవిష్యత్ అంచనాలు
ఐక్యరాజ్య సమితి, గ్లోబల్ బర్డెన్ ఆఫ్ డిసీజెస్ (GBD) అధ్యయనాల ప్రకారం, భారత TFR 2050 నాటికి 1.3కి, 2100 నాటికి 1.04కి తగ్గవచ్చు. దీని ఫలితంగా భారత జనాభా 80 సంవత్సరాలలో 30 కోట్లు (1 billionకి) తగ్గవచ్చు. దక్షిణ రాష్ట్రాలైన కేరళ, తమిళనాడు, ఆంధ్రప్రదేశ్లో TFR ఇప్పటికే 1.5-1.6 వద్ద ఉంది, ఇది జపాన్, దక్షిణ కొరియా వంటి దేశాలతో సమానం.
ప్రభుత్వం విధాన సిఫార్సులు
పునరుత్పత్తి సహాయం: జర్మనీ, డెన్మార్క్లో విజయవంతమైనట్లు సరసమైన IVF, సర్రోగసీ సేవలను ప్రోత్సహించడం.
కార్మిక విధానాలు: స్త్రీల కోసం ఫ్లెక్సిబుల్ ఉద్యోగాలు, లీవ్ బెనిఫిట్స్, చైల్డ్కేర్ సౌకర్యాలు TFRని మెరుగుపరచవచ్చు.
వృద్ధ జనాభా సంరక్షణ: ఆరోగ్య, పెన్షన్ వ్యవస్థలను బలోపేతం చేయడం, వృద్ధుల ఉత్పాదకతను పెంచడం.
విద్య మరియు ఉద్యోగ సృష్టి: ఉత్తర రాష్టాలైన బీహార్, యూపీలో విద్య, ఆర్థిక స్థితిని మెరుగుపరచడం ద్వారా డెమోగ్రాఫిక్ డివిడెండ్ను ఉపయోగించుకోవచ్చు.
భారతదేశంలో ఫెర్టిలిటీ రేటు తగ్గడం ఒక విజయంగా ఉన్నప్పటికీ, ఇది వృద్ధ జనాభా, కార్మిక కొరత, ఆర్థిక సవాళ్లను తెచ్చిపెడుతుంది. ఐక్యరాజ్యసమితి నివేదికలు ఈ ధోరణి కొనసాగితే భారత జనాభా 2100 నాటికి గణనీయంగా తగ్గవచ్చని సూచిస్తున్నాయి. ఈ సవాళ్లను అధిగమించడానికి విధాన నిర్మాతలు సమతుల్య కుటుంబ నియంత్రణ, మహిళా సాధికారత, వృద్ధ సంరక్షణపై దృష్టి సారించాలి.
