Delhi : ప్రస్తుతం ఢిల్లీ గ్యాస్ ఛాంబర్ గా మారిపోయింది. ఈ రోజుల్లో దేశ రాజధానిలో గాలి నాణ్యత అధ్వాన్నంగా ఉంది. మంగళవారం ఉదయం 7 గంటలకు ఢిల్లీలోని పలు ప్రాంతాల్లో ఎయిర్ క్వాలిటీ ఇండెక్స్ (ఏక్యూఐ) 500 కంటే ఎక్కువ నమోదైంది. ఈ రోజుల్లో ఢిల్లీలోని చాలా ప్రాంతాల పరిస్థితి ఇదే. దేశ అత్యున్నత న్యాయస్థానం సుప్రీంకోర్టు కూడా ఢిల్లీ కాలుష్యంపై ఓ కన్నేసి ఉంచింది. మరోవైపు కృత్రిమ వర్షం కోసం ఢిల్లీ పర్యావరణ శాఖ మంత్రి గోపాల్ రాయ్ కేంద్ర ప్రభుత్వానికి లేఖ రాశారు. నగర కాలుష్యంపై గోపాల్ రాయ్ మాట్లాడుతూ ఉత్తర భారతదేశం ప్రస్తుతం పొగ పొరలతో కప్పబడి ఉందని అన్నారు. ఈ పొగమంచు నుంచి బయటపడేందుకు కృత్రిమ వర్షమే ఏకైక పరిష్కారం. ఈ సమయంలో ఢిల్లీలో పరిస్థితిని మెడికల్ ఎమర్జెన్సీగా అభివర్ణించారు. అయితే, ఈలోగా ఈ కృత్రిమ వర్షం ఎలా కురుస్తుంది, దాని కోసం ఎంత ఖర్చవుతుందనేది ఈ వార్తా కథనంలో తెలుసుకుందాం.
కృత్రిమ వర్షం అంటే ఏమిటి?
క్లౌడ్ సీడింగ్ అని కూడా పిలువబడే నకిలీ వర్షాన్ని మేఘాలలో కృత్రిమంగా వర్షాలు కురిపించే ఒక శాస్త్రీయ ప్రక్రియ. ఈ టెక్నిక్ సహజంగా కురిసే వర్షాన్ని పోలి ఉంటుంది. అయితే ఇందులో వర్షం వచ్చేలా మేఘాలకు కృత్రిమ మూలకాలను జోడిస్తారు. ఈ ప్రక్రియలో మేఘాలకు నైట్రియం క్లోరైడ్, సిల్వర్ అయోడైడ్ లేదా పొటాషియం అయోడైడ్ వంటి కృత్రిమ మూలకాలను జోడించడం ద్వారా మేఘాలలో తేమ పరిమాణం పెరుగుతుంది. ఈ మూలకాల ముఖ్య ఉద్దేశ్యం నీటి బిందువులను ఒకదానితో ఒకటి బంధించడం, తద్వారా అవి భారీగా మారతాయి.. తర్వాత భూమిపై పడతాయి.
కృత్రిమ వర్షం ఎలా జరుగుతుంది?
కృత్రిమ వర్షం కురిసే ప్రక్రియను క్లౌడ్ సీడింగ్ అంటారు. మనం శాస్త్రీయంగా అర్థం చేసుకుంటే, ఈ ప్రక్రియ మూడు ప్రధాన దశల్లో జరుగుతుంది.
* మేఘాలను సిద్ధం చేయడం: ముందుగా మేఘాలు వర్షం కురిపించేందుకు సిద్ధంగా ఉన్నాయో లేదో చూడాలి. దీని కోసం వాతావరణ శాఖ ఉపగ్రహాలు, వాతావరణ కేంద్రాల నుండి డేటాను తీసుకుంటుంది. మేఘం ఉష్ణోగ్రత, తేమ గాలి వేగాన్ని పరిశీలించి కృత్రిమ వర్షం ప్రక్రియను ప్రారంభించవచ్చా లేదా అని నిర్ణయించుకుంటారు.
మేఘాలను సిద్ధం చేయడం: ముందుగా మేఘాలు వర్షం కురిపించేందుకు సిద్ధంగా ఉన్నాయో లేదో చూడాలి. దీని కోసం వాతావరణ శాఖ ఉపగ్రహాలు, వాతావరణ కేంద్రాల నుండి డేటాను తీసుకుంటుంది. మేఘం ఉష్ణోగ్రత, తేమ గాలి వేగాన్ని పరిశీలించి కృత్రిమ వర్షం ప్రక్రియను ప్రారంభించవచ్చా లేదా అని నిర్ణయించుకుంటారు.
వర్షం: ఈ మూలకాల కారణంగా నీటి బిందువులు సేకరించి వాటి పరిమాణం పెరిగినప్పుడు, అవి బరువుగా మారి భూమిపై పడటం ప్రారంభిస్తాయి. ఈ విధంగా కృత్రిమ వర్షం ప్రక్రియ పూర్తయింది.
కృత్రిమ వర్షం చరిత్ర ఏమిటి?
కృత్రిమ వర్షం సాంకేతికత చాలా పాత చరిత్రను కలిగి ఉంది, దీనిని మొదటిసారిగా 1940లో అమెరికాలో విక్టర్ సడోవ్స్కీ.. అతని సహచరులు ప్రవేశపెట్టారు. ప్రారంభ ప్రయోగాలలో ఇది హిమపాతాన్ని పెంచడానికి ఉపయోగించబడింది. తద్వారా హిమపాతం సమయంలో ఎక్కువ మంచు పడే అవకాశం ఉంది. తర్వాత వర్షం కోసం కూడా వాడడం మొదలుపెట్టారు. ఈ సాంకేతికత భారతదేశంలో కూడా, ముఖ్యంగా మహారాష్ట్ర, ఉత్తరప్రదేశ్, కర్ణాటక, రాజస్థాన్లలో క్రమంగా ప్రాచుర్యం పొందింది. ఇప్పుడు ఢిల్లీలో కూడా దీనిని అనుసరించడానికి ప్రణాళికలు రూపొందించబడ్డాయి. పెరుగుతున్న కాలుష్యం, నీటి సంక్షోభాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని ఢిల్లీ ప్రభుత్వం ఈ సాంకేతికతను ఉపయోగించాలని భావించింది.
కృత్రిమ వర్షానికి ఎంత ఖర్చవుతుంది?
కృత్రిమ వర్షం ఖరీదైన ప్రక్రియ, దీనికి ప్రత్యేక పరికరాలు, శాస్త్రీయ పద్ధతులు అవసరం. భారతదేశంలో ఈ సాంకేతికత అయ్యే ఖర్చు గురించి చెప్పాలంటే.. ఇందులో ప్రధానంగా సీడింగ్ ఏజెంట్లు, విమానాలు/డ్రోన్ల ఎగురుతున్న ఖర్చు ఉంటుంది. భారతదేశంలో కృత్రిమ వర్షం ఖర్చు ప్రక్రియ హెక్టారుకు రూ. 1 లక్ష నుండి రూ. 3 లక్షల వరకు ఖర్చు అవుతుంది, ఈ ఖర్చు వాతావరణ పరిస్థితులు, సాంకేతికత రకం, ప్రాంతం పరిమాణంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. ఉదాహరణకు, ఢిల్లీ ప్రభుత్వం కృత్రిమ వర్షం కురిపించాలని భావిస్తే, అది మొత్తం నగరంలో అమలు చేయడానికి చాలా ఖర్చు అవుతుంది.
