Israel-Iran war
Israel-Iran:ఇజ్రాయెల్‌కు అతిపెద్ద శత్రువు ఇరాన్. గత రెండు దశాబ్దాలుగా ఇరాన్‌పై దాడికి ఇజ్రాయెల్ సిద్ధమవుతోంది. రక్షణ రంగంలో ఇజ్రాయెల్ బిలియన్ల పెట్టుబడులు పెట్టింది. అది అనేక అధునాతన మందుగుండు సామగ్రిని సమీకరించుకుంది. ఇజ్రాయెల్ వద్ద ఇంకా చాలా మారణాయుధాలు ఉన్నాయని ప్రపంచ దేశాలు భావిస్తున్నాయి. ఎందుకంటే ఆ దేశం కొన్ని ఆయుధాలను మరో ఎయిర్ ఫోర్స్‌కు విక్రయించినప్పుడే బహిర్గతం అయింది. ఇటీవలి కార్యకలాపాలు దూరం నుండి దాడి చేయగల ఇజ్రాయెల్ సామర్థ్యాన్ని ప్రపంచానికి తెలిసేలా చేసాయి. గత నెలలో యెమెన్‌పై ఇజ్రాయెల్ మరోసారి దాడి చేసింది. 1800 కిలోమీటర్ల దూరంలోని స్థావరం నుంచి ఎఫ్-15 జెట్‌లను పంపి దాడి చేసింది. ఏప్రిల్ 15న ఇజ్రాయెల్‌పై ఇరాన్ దాడి చేసిన వారంలోపే, ఇజ్రాయెల్ కూడా ఇరాన్‌పై ప్రతీకారం తీర్చుకుంది. ఇరాన్ నేరుగా ఇజ్రాయెల్‌పై దాడి చేయడం ఇదే తొలిసారి. హెజ్‌బొల్లా ఛీప్‌ హసన్‌ నస్రల్లాను ఇజ్రాయెల్ చంపడంతో.. ఆగ్రహంతో ఊగిపోయిన ఇరాన్.. ఇటీవల ఇజ్రాయెల్‌పై క్షిపణి దాడులు చేసింది. సరైన సమయం కోసం వేచి చూసిన టెల్‌ అవీవ్‌ తాజాగా ఇరాన్ సైనిక స్థావరాలు, క్షిపణి తయారీ కేంద్రాలే లక్ష్యంగా వైమానిక దాడులకు దిగింది. తమ దేశానికి ముప్పుగా భావించే ఇరాన్ సైన్యానికి చెందిన కీలక అధికారులతోపాటు, అక్కడ ఆశ్రయం పొందుతున్న ఉగ్ర నేతలను పక్కా ప్లాన్ తో మట్టుబెడుతూ వస్తోంది ఇజ్రాయెల్. ఇరుదేశాల మధ్య ఉద్రిక్తతలు పెరిగితే మధ్యప్రాచ్యంలో పరిస్థితి భవిష్యతులో మరింత దిగజారవచ్చని భావిస్తున్నారు. అయితే, రెండు దేశాల మధ్య ఉద్రిక్తతలు కొత్త కాదు. ఈ రెండు దేశాల మధ్య ఏళ్ల తరబడి సాగుతున్న శత్రుత్వ చరిత్రను ఒకసారి పరిశీలిద్దాం…
1979- ఇరాన్ పాశ్చాత్య అనుకూల నాయకుడు మొహమ్మద్ రెజా షా ఇజ్రాయెల్‌ను తన మిత్రదేశంగా భావించాడు, కానీ ఇస్లామిక్ విప్లవంలో అధికారం నుండి తొలగించబడ్డాడు. మొహమ్మద్ రెజా షా నిష్క్రమణ తరువాత, ఇస్లామిక్ రిపబ్లిక్ ఇరాన్‌లో స్థాపించబడింది. ఇది ఇజ్రాయెల్‌ను తన సైద్ధాంతిక శత్రువుగా పరిగణిస్తుంది.
1982- ఇజ్రాయెల్ లెబనాన్‌పై దాడి చేసింది. ఆ తర్వాత ఇరాన్ రివల్యూషనరీ గార్డ్స్, అక్కడి తోటి షియా ముస్లింలతో కలిసి హిజ్బుల్లాహ్ అనే సాయుధ సమూహాన్ని స్థాపించారు. ఇజ్రాయెల్ తన సరిహద్దుల్లో అత్యంత ప్రమాదకరమైన శత్రువుగా హిజ్బుల్లాను చూస్తుంది.
1983-లెబనాన్ నుండి పాశ్చాత్య, ఇజ్రాయెల్ దళాలను బహిష్కరించడానికి హిజ్బుల్లా ఆత్మాహుతి బాంబులను ఉపయోగించింది. నవంబర్‌లో పేలుడు పదార్థాలతో నిండిన కారు ఇజ్రాయెల్ ఆర్మీ ప్రధాన కార్యాలయంలోకి దూసుకెళ్లింది. ఇజ్రాయెల్ తరువాత చాలా లెబనాన్ నుండి వైదొలిగింది.
1992–94: అర్జెంటీనా, ఇజ్రాయెల్ 1992లో అర్జెంటీనా రాజధాని బ్యూనస్ ఎయిర్స్‌లోని ఇజ్రాయెల్ రాయబార కార్యాలయం, 1994లో నగరంలోని యూదుల కేంద్రంపై జరిగిన ఆత్మాహుతి బాంబు దాడుల వెనుక ఇరాన్, హిజ్బుల్లా ఉన్నాయని ఆరోపించాయి. ఇందులో పదుల సంఖ్యలో ప్రజలు చనిపోయారు. ఇరాన్, హిజ్బుల్లా ఈ ఆరోపణలను ఖండించారు.
2002- ఇరాన్ రహస్య యురేనియం శుద్ధీకరణ కార్యక్రమం కింద అణ్వాయుధాలను తయారు చేసేందుకు ప్రయత్నిస్తోందని ఇజ్రాయెల్ తెలుసుకుంది. దీన్ని ఇరాన్ ఖండించింది. టెహ్రాన్‌పై కఠిన చర్యలు తీసుకోవాలని ఇజ్రాయెల్ అంతర్జాతీయ సమాజాన్ని కోరింది.
2006 – లెబనాన్‌లో నెల రోజుల పాటు జరిగిన యుద్ధంలో ఇజ్రాయెల్ హిజ్బుల్లాతో పోరాడింది. అయితే భారీగా సాయుధ సమూహాన్ని అణిచివేయలేకపోయింది.
2009 – ఇరాన్ సుప్రీం లీడర్ అయతోల్లా అలీ ఖమేనీ ఇజ్రాయెల్ ఒక ప్రమాదకరమైన, ప్రాణాంతకమైన క్యాన్సర్ అని ఒక ప్రసంగంలో పేర్కొన్నారు.
2010 – ఇరాన్ నటాంజ్ న్యూక్లియర్ సైట్‌లోని యురేనియం సుసంపన్నత కేంద్రం స్టక్స్‌నెట్ అనే కంప్యూటర్ వైరస్ ద్వారా దాడి చేయబడింది. దీనిని అమెరికా, ఇజ్రాయెల్ అభివృద్ధి చేశాయని అప్పట్లో ప్రచారం జరిగింది. పారిశ్రామిక యంత్రాలపై బహిరంగంగా తెలిసిన మొదటి సైబర్ దాడి ఇదే.
2011 – ఇరాన్ ఆయుధ వ్యవహారాలను పర్యవేక్షించే జనరల్ హసన్‌ మోగ్దమ్‌ను నవంబర్‌లో టెహ్రాన్‌ సమీపంలో దుండగులు హత్య చేశారు. దీనివెనక అమెరికాతోపాటు ఇజ్రాయెల్ హస్తం ఉన్నట్లు అప్పట్లో ఇరాన్ ఆరోపించింది.
2012 – ఇరాన్ అణు శాస్త్రవేత్త మొస్తఫా అహ్మదీ రోషన్ టెహ్రాన్‌లో మోటారుసైకిలిస్ట్ తన కారులో బాంబును అమర్చి ఆత్మాహుతి చేసుకున్నాడు. ఈ దాడికి ఇజ్రాయెల్ కారణమని ఇరాన్ ఆరోపించింది.
2018 – ఇరాన్ అణు ఒప్పందం నుండి అమెరికా అధ్యక్షుడు డొనాల్డ్ ట్రంప్ వైదొలగడాన్ని ఇజ్రాయెల్ ప్రధాన మంత్రి బెంజమిన్ నెతన్యాహు ప్రశంసించారు. ఇది చారిత్రాత్మకమైన చర్య అని ఆయన పేర్కొన్నారు.
2020 – బాగ్దాద్‌లో యుఎస్ డ్రోన్ దాడిలో ఇరాన్ రివల్యూషనరీ గార్డ్స్ విదేశీ శాఖ కమాండర్ జనరల్ ఖాసిమ్ సులేమాని హత్య చేయడాన్ని ఇజ్రాయెల్ స్వాగతించింది.
2021 – మొహసేన్ ఫక్రిజాదే హత్యకు ఇరాన్ ఇజ్రాయెల్‌ను నిందించింది. ఇరాన్‌లో రహస్యంగా అణ్వాయుధ సామర్థ్యాన్ని అభివృద్ధి చేయడం వెనుక మొహ్సిన్ సూత్రధారిగా పరిగణించబడ్డాడు.
2022 – ఇరాన్ అణ్వాయుధాలను తిరస్కరిస్తామని సంయుక్త ప్రెసిడెంట్ బిడెన్, ఇజ్రాయెల్ ప్రధాన మంత్రి యైర్ లాపిడ్ సంయుక్త ప్రతిజ్ఞపై సంతకం చేశారు.
2022 – టెహ్రాన్‌లో కుద్స్‌ఫోర్స్‌కు చెందిన సయ్యద్‌ ఖొదేయ్‌ అనే ఉన్నతాధికారి తన ఇంటికి వెళ్తుండగా.. ఇద్దరు దుండగులు మోటార్‌ సైకిల్‌పై వచ్చి కాల్పులు జరిపి పారిపోయారు. అప్పట్లో ఈ ఘటన సంచలనం సృష్టించింది. ఇది ఇజ్రాయెల్ చేసిందని ఇరాన్ ఆరోపించింది. ఆ తర్వాత ఈ దాడి తామే చేసినట్లు ఇజ్రాయెల్ ప్రకటించింది.
2023 – ఈ ఏడాది ఏప్రిల్ 1న డెమాస్కస్‌లోని ఇరాన్ కాన్సులేట్ పై జరిగిన దాడిలో ఏడుగురు రెవల్యూషనరీ గార్డులు ప్రాణాలు కోల్పోయారు. అందులో ఇద్దరు టాప్‌ ర్యాంకు అధికారులు కూడా ఉన్నారు.
2023 – డిసెంబర్‌లో సిరియాలో జరిగిన దాడిలో ఇరాన్‌కు చెందిన ఓ కమాండర్ మృతి చెందాడు. అంతకుముందు కల్నల్‌ స్థాయి అధికారి ఒకరు ప్రాణాలు కోల్పోయారు.
2024 – సిరియాలోని డమాస్కస్‌లోని ఇరాన్ రాయబార కార్యాలయ సమ్మేళనంపై అనుమానాస్పద ఇజ్రాయెల్ వైమానిక దాడిలో ఇద్దరు సీనియర్ కమాండర్లతో సహా ఏడుగురు ఇస్లామిక్ రివల్యూషనరీ గార్డ్ అధికారులు మరణించారు. ఇజ్రాయెల్ బాధ్యత తీసుకోలేదు.. అలా అని తిరస్కరించలేదు.
ఇజ్రాయెల్ ఆయుధ శక్తి
ఇజ్రాయెల్ గత రెండు దశాబ్దాలలో ప్రమాదకరమైన ఆయుధాలను రూపొందించడానికి బిలియన్ల డాలర్లను పెట్టుబడి పెట్టింది. కొన్నింటిని అమెరికాకు విక్రయించేందుకు కూడా నిరాకరించింది. ఇజ్రాయెల్ తన యుద్ధ విమానాల పరిధిని పెంచడంపై దృష్టి సారించింది. ఇది విమానం ఏరోడైనమిక్స్‌ను మార్చకుండా విమాన పరిధిని విస్తరించే ప్రత్యేక రకాల ఇంధన ట్యాంకుల సృష్టించింది. ఇజ్రాయెల్ 2000లలో యుద్ధ విమానాల నుండి ప్రయోగించిన సుదూర దాడి క్షిపణులను అభివృద్ధి చేసింది. వాటి పరిధి గురించి ఖచ్చితమైన సమాచారం లేదు, కానీ అవి వందల కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న లక్ష్యాలను చేధించగలవు. అంటే ఇరాన్ రక్షణ దగ్గరికి వెళ్లకుండానే ఇజ్రాయెల్ దాడి చేయగలదు. రెండు ఉదాహరణలు చెప్పాలంటే.. అవి రాంపేజ్ మిస్సైల్, రాక్స్ మిస్సైల్.
రాంపేజ్ మిస్సైల్: ఇజ్రాయెల్ ఏరోస్పేస్ ఇండస్ట్రీస్, ఎల్బిట్ సిస్టమ్స్ సంయుక్తంగా దీనిని అభివృద్ధి చేశాయి. ఈ క్షిపణి బహుళ నావిగేషన్ సిస్టమ్‌లను కలిగి ఉంది. వందల కిలోమీటర్ల పరిధిలో శత్రులక్ష్యాలను ఛేదించగలదు. దీని పొడవు 4.7 మీటర్లు, వ్యాసం 30.6 సెం.మీ. దీని బరువు 570 కిలోలు, 150 కిలోల పేలుడు పదార్థాలను మోసుకెళ్లగలదు.
రాక్స్ క్షిపణి: రాఫెల్ దానిని 2019లో ప్రపంచానికి అందించింది. ఈ సూపర్‌సోనిక్ ఆయుధాన్ని ఉపగ్రహం నుండి నావిగేట్ చేయవచ్చు. బలమైన నేల నిర్మాణాలపై దాడి చేయడంలో ఇది ముఖ్యమైనది. దీనిని F-16, F-35 యుద్ధ విమానాల నుండి ప్రయోగించవచ్చు. దీని అంచనా పరిధి 300 కి.మీ.
ప్రస్తుతం ఇజ్రాయెల్, ఇరాన్ దేశాల మధ్య దశాబ్ధాల శత్రుత్వం ఉన్నప్పటికీ ఇప్పటి వరకు అవి ప్రత్యక్ష యుద్ధంలోకి అడుగుపెట్టలేదు. తాజాగా పరస్పరం కవ్వింపు చర్యలకు పాల్పడం ఎయిర్ స్ట్రైక్ లకు దిగడంతో పశ్చిమాసియాలో భయానక పరిస్థితులు నెలకొన్నాయి. తమదేశంపై ఇరాన్ తొలుత క్షిపణి దాడులకు దిగడం వల్లే.. వైమానిక దాడులు చేశామంటూ ఇజ్రాయెల్ చెప్పుకొస్తుంది. ఇరాన్ తయారు చేస్తున్న క్షిపణులతో తమ ప్రజలకు ముప్పు ఉన్నందువల్లే వాటిని ధ్వంసం చేశామని ఆరోపిస్తుంది. ఇక మీదట ఏం జరుగుతుందో చూడాలి.
