Bangladesh betrays India again: బంగ్లాదేశ్‌లో మహమ్మద్‌ యూనస్ నేతృత్వంలోని తాత్కాలిక ప్రభుత్వం భారత్‌తో సంబంధాలను మరింత దూరం చేసే విధంగా చర్యలు చేపడుతోంది. ఇటీవలి కాలంలో ఈ ప్రభుత్వం తీసుకున్న కొన్ని నిర్ణయాలు, ముఖ్యంగా కోల్‌కతాకు చెందిన గార్డెన్‌ రీచ్‌ షిప్‌బిల్డర్స్‌ అండ్‌ ఇంజినీర్స్‌ (జీఆర్‌ఎస్‌ఈ)తో రూ.180.25 కోట్ల విలువైన టగ్‌ బోట్‌ ఒప్పందం రద్దు, రెండు దేశాల మధ్య ఉద్రిక్తతలను మరింత పెంచింది.
బంగ్లాదేశ్‌ తాత్కాలిక ప్రభుత్వం ఇటీవల కోల్‌కతాకు చెందిన జీఆర్‌ఎస్‌ఈతో ఒప్పందాన్ని రద్దు చేసింది. ఈ ఒప్పందం సముద్రంలో ఓడలను నెట్టడానికి, సాల్వేజ్‌ ఆపరేషన్ల కోసం అత్యాధునిక టగ్‌ బోట్‌ నిర్మాణానికి సంబంధించినది. ఈ ఒప్పందం విలువ రూ.180.25 కోట్లు. ఇది భారత రక్షణ శాఖ కింద పనిచేసే జీఆర్‌ఎస్‌ఈకి ఒక ముఖ్యమైన ఆర్డర్‌గా ఉంది. ఈ రద్దు విషయాన్ని బంగ్లాదేశ్‌ స్టాక్‌ మార్కెట్‌కు తెలియజేసింది, ఇది ఒక రాజకీయ సంకేతంగా భావించబడుతోంది.
రద్దు వెనుక కారణాలు
ఈ ఒప్పందం రద్దు భారత్‌కు వ్యతిరేకంగా బంగ్లాదేశ్‌ తీసుకున్న ఇటీవలి చర్యలలో ఒక భాగంగా కనిపిస్తోంది. భారత్ ఇటీవల బంగ్లాదేశ్‌ నుంచి దిగుమతులపై ఆంక్షలు విధించడం, ముఖ్యంగా రెడీమేడ్‌ గార్మెంట్స్ వంటి వస్తువులను న్హావా షేవా, కోల్‌కతా ఓడరేవుల ద్వారా మాత్రమే అనుమతించడం బంగ్లాదేశ్‌ను ఈ రద్దు నిర్ణయం వైపు నడిపించి ఉండవచ్చు. ఈ చర్యను భారత్ ట్రాన్స్‌షిప్‌మెంట్‌ సౌకర్యం ఉపసంహరణకు ప్రతీకారంగా చూడవచ్చు, ఇది బంగ్లాదేశ్‌ ఎగుమతులను మూడవ దేశాలకు భారత భూభాగం ద్వారా పంపడానికి అనుమతించింది.
మహమ్మద్‌ యూనస్ వివాదాస్పద వ్యాఖ్యలు
మహమ్మద్‌ యూనస్, బంగ్లాదేశ్‌ తాత్కాలిక ప్రభుత్వ ముఖ్య సలహాదారుగా, మార్చి 2025లో చైనా పర్యటనలో భారత్ ఈశాన్య రాష్ట్రాలను ‘భూభాగంతో మూసుకుపోయినవి‘ అని, ఈ ప్రాంతాలకు సముద్ర మార్గంలో ఢాకానే ఏకైక ద్వారం అని వ్యాఖ్యానించారు. ఈ వ్యాఖ్యలు భారత్‌లో తీవ్ర విమర్శలకు దారితీశాయి, ముఖ్యంగా అసోం ముఖ్యమంత్రి హిమంత బిస్వాసర్మ ఈ వ్యాఖ్యలను ‘అపమానకరం’, ‘ఖండనీయం‘ అని వర్ణించారు. ఈ వ్యాఖ్యలు భారత్ యొక్క సున్నితమైన ‘చికెన్‌ నెక్‌‘ కారిడార్‌కు సంబంధించిన భౌగోళిక రాజకీయ ఆందోళనలను లేవనెత్తాయి.
చైనాతో దగ్గరి సంబంధాలు
యూనస్ చైనాతో సంబంధాలను బలోపేతం చేస్తున్నారని, ఇది భారత్‌కు వ్యతిరేకమైన ధోరణిగా భావించబడుతోంది. చైనా పర్యటనలో ఈశాన్య భారత్‌ను చైనా ఆర్థిక వ్యవస్థకు అనుసంధానించే అవకాశం గురించి మాట్లాడారు. ఇది భారత్‌లో ఆందోళనలను రేకెత్తించింది. చైనా బెల్ట్‌ అండ్‌ రోడ్‌ ఇనిషియేటివ్‌ ద్వారా బంగ్లాదేశ్‌లో పెట్టుబడులు పెరుగుతున్న నేపథ్యంలో, ఈ వ్యాఖ్యలు భారత్‌కు భౌగోళిక రాజకీయ సవాళ్లను సృష్టిస్తున్నాయి.
భారత్–బంగ్లాదేశ్‌ సంబంధాలపై ప్రభావం
బంగ్లాదేశ్‌ ఈ చర్యలకు ప్రతిస్పందనగా, భారత్ బంగ్లాదేశ్‌ నుంచి దిగుమతులపై ఆంక్షలు విధించింది, ముఖ్యంగా రెడీమేడ్‌ గార్మెంట్స్, ప్రాసెస్డ్‌ ఫుడ్, ప్లాస్టిక్‌ ఉత్పత్తులను న్హావా షేవా, కోల్‌కతా ఓడరేవుల ద్వారా మాత్రమే అనుమతించింది. ఈ ఆంక్షలు బంగ్లాదేశ్‌ 770 మిలియన్‌ డాలర్ల విలువైన ఎగుమతులను ప్రభావితం చేస్తాయని గ్లోబల్‌ ట్రేడ్‌ రీసెర్చ్‌ ఇనిషియేటివ్‌ (GTRI) అంచనా వేసింది. ఇది ద్వైపాక్షిక దిగుమతులలో సుమారు 42% వాటాను కలిగి ఉంది. అదనంగా, భారత్ 2020లో అందించిన ట్రాన్స్‌షిప్‌మెంట్‌ సౌకర్యాన్ని ఏప్రిల్‌ 2025లో ఉపసంహరించింది. ఇది బంగ్లాదేశ్‌ ఎగుమతులను మూడవ దేశాలకు భారత భూభాగం ద్వారా పంపడానికి అనుమతించింది. ఈ నిర్ణయం బంగ్లాదేశ్‌ వాణిజ్యానికి గణనీయమైన ఆటంకం కలిగించింది. ముఖ్యంగా యూరప్, మధ్యప్రాచ్య దేశాలకు ఎగుమతులను ప్రభావితం చేసింది.
మైనారిటీ సమస్యలపై ఉద్రిక్తతలు
బంగ్లాదేశ్‌లో హిందూ మైనారిటీలపై దాడులు, వారి ఆరాధనా స్థలాలపై జరిగిన హింసాత్మక సంఘటనలు భారత్‌లో తీవ్ర ఆందోళనలను రేకెత్తించాయి. ఈ సమస్యను భారత ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ 2025 ఏప్రిల్‌లో బ్యాంకాక్‌లో జరిగిన బిమ్‌స్టెక్‌ సమ్మిట్‌లో యూనస్‌తో జరిపిన సమావేశంలో లేవనెత్తారు. భారత్ ఈ సమస్యపై తన ఆందోళనను పదేపదే వ్యక్తం చేసింది, అయితే బంగ్లాదేశ్‌ ఈ విషయాలను ‘అంతర్గత వ్యవహారాలు‘గా పేర్కొంటూ విమర్శలను తిరస్కరించింది.
షేక్‌ హసీనా ఒత్తిడి
మాజీ ప్రధాని షేక్‌ హసీనా ఆగస్టు 2024లో బంగ్లాదేశ్‌ నుంచి భారత్‌కు పారిపోయిన తర్వాత, ఆమె బంగ్లాదేశ్‌లో అస్థిరతను సృష్టించే ప్రకటనలు చేస్తున్నారని యూనస్ ఆరోపించారు. హసీనాను బంగ్లాదేశ్‌కు అప్పగించాలని యూనస్ భారత్‌ను కోరారు, కానీ భారత్ ఈ అభ్యర్థనపై ఇంకా స్పందించలేదు. ఈ విషయం రెండు దేశాల మధ్య ఉద్రిక్తతలను మరింత పెంచింది.
భారత్ ప్రతిస్పందనలు
బంగ్లాదేశ్‌ చర్యలకు ప్రతిస్పందనగా, భారత్ తన ఈశాన్య రాష్ట్రాలను బంగ్లాదేశ్‌ను దాటి సముద్ర మార్గంతో అనుసంధానించేందుకు కలదాన్‌ మల్టీ–మోడల్‌ ట్రాన్సిట్‌ ట్రాన్స్‌పోర్ట్‌ ప్రాజెక్ట్‌ (KMMTTP)ను వేగవంతం చేసింది. ఈ 500 మిలియన్‌ డాలర్ల ప్రాజెక్ట్‌ కోల్‌కతా నుంచి మిజోరాంను మయన్మార్‌లోని సిట్వే ఓడరేవు ద్వారా అనుసంధానిస్తుంది. దీనివల్ల బంగ్లాదేశ్‌ మీద ఆధారపడే అవసరం తగ్గుతుంది. ఈ ప్రాజెక్ట్‌ పూర్తయితే, కోల్‌కతా నుంచి ఈశాన్య రాష్ట్రాలకు దూరం మరియు ప్రయాణ సమయం గణనీయంగా తగ్గుతుంది.
రాజకీయ సంయమనం
భారత్ బంగ్లాదేశ్‌తో ఉద్రిక్తతలను మరింత తీవ్రతరం చేయకుండా సంయమనం పాటిస్తోంది. డిసెంబర్‌ 2024లో భారత విదేశాంగ కార్యదర్శి విక్రమ్‌ మిస్రీ ఢాకా సందర్శన సందర్భంగా మైనారిటీల భద్రత, ఇందిరా గాంధీ కల్చరల్‌ సెంటర్‌పై దాడులపై ఆందోళన వ్యక్తం చేశారు. అయినప్పటికీ, భారత్ హసీనా అప్పగింత అభ్యర్థనపై స్పష్టమైన స్పందన ఇవ్వలేదు, ఇది రాజకీయ సంయమనాన్ని సూచిస్తుంది.
బంగ్లాదేశ్‌ చర్యలు, యూనస్ వ్యాఖ్యలు భారత్–బంగ్లాదేశ్‌ సంబంధాలను ఒక కీలకమైన దశకు తీసుకెళ్లాయి. చైనాతో బంగ్లాదేశ్‌కు పెరుగుతున్న సాన్నిహిత్యం, ముఖ్యంగా తీస్తా నది ప్రాజెక్ట్‌లో చైనా పాత్ర, భారత్‌కు భౌగోళిక రాజకీయ ఆందోళనలను కలిగిస్తోంది. ఈశాన్య రాష్ట్రాలు భారత్‌కు వ్యూహాత్మకంగా కీలకమైనవి, యూనస్ వ్యాఖ్యలు ఈ ప్రాంతంలో బంగ్లాదేశ్‌ యొక్క ప్రభావాన్ని ఉపయోగించుకునే ప్రయత్నంగా కనిపిస్తున్నాయి.
