Mahakumbh 2025: కుంభమేళా చరిత్ర చాలా పురాతనమైనది. ప్రస్తుతం ఉత్తరప్రదేశ్లోని ప్రయాగ్రాజ్లో మహా కుంభమేళా సందడి నెలకొంది. ఈ చారిత్రాత్మక మహా కుంభమేళాను వీక్షించడానికి ప్రజలు వేల కిలోమీటర్ల దూరం నుండి వస్తున్నారు. ప్రజల్లో దీని గురించి చాలా క్రేజ్ ఉంది. భారతదేశ పౌరాణిక మహా కుంభమేళాలో ప్రపంచం మొత్తం విశ్వాసం రంగులో మునిగిపోయింది. ఈ సంవత్సరం కుంభమేళాలో దాదాపు 60 కోట్ల మంది పాల్గొంటారని అంచనా. 144 సంవత్సరాల తర్వాత తొలిసారిగా జరుగుతున్న మహా కుంభమేళాలో అత్యాధునిక సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని ఉపయోగిస్తున్నారు. కానీ ఈ మహా కుంభమేళాలో స్నానం చేయడంపై పన్ను ఉందని తెలుసా ? అవును, మీరు చదివేది నిజమే.. ఈ విషయం గురించి వివరంగా తెలుసుకుందాం.
బ్రిటిష్ పాలన నుండి పన్ను?
చాలా దశాబ్దాల క్రితం కుంభమేళా వేరే రూపంలో జరిగేది. బ్రిటిష్ పాలనలో ఈ జాతర ఆదాయ వనరుగా మారింది. అది జాతీయవాదం, విప్లవానికి కూడా ఆధారం అయ్యింది. 19వ శతాబ్దంలో బ్రిటిష్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ ప్రయాగ్రాజ్ను స్వాధీనం చేసుకున్నప్పుడు ప్రతి 12 సంవత్సరాలకు ఒకసారి కుంభమేళా జరుగుతుందని వారికి తెలిసింది. అప్పుడు బ్రిటిష్ వారు దీనిని ఆదాయ వనరుగా చూశారు. కుంభమేళా మతపరమైన ప్రాముఖ్యతపై బ్రిటిష్ వారికి ఆసక్తి లేదు.. వారు దానిని ఒక వ్యాపారంగా మాత్రమే చూస్తున్నారు.
ఎంత పన్ను చెల్లించాలంటే ?
ఇప్పుడు బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం దీని నుండి వచ్చే ఆదాయం గురించి ఆలోచించడం ప్రారంభించింది. తరువాత కుంభమేళా పవిత్ర సంగమంలో స్నానం చేయడానికి వచ్చిన ప్రతి వ్యక్తి నుండి రూ. 1 తీసుకోవడం ప్రారంభించాడు. ప్రతి భక్తుడు ఈ పన్ను చెల్లించవలసి వచ్చింది. ఇప్పుడు ఒక రూపాయి అంటే ఏమిటో తక్కువే అనుకోవచ్చు కానీ ఆ రోజుల్లో ఒక రూపాయి చాలా పెద్ద మొత్తం. ఆ సమయంలో, సగటు భారతీయుడి జీతం రూ.10 కంటే తక్కువ. ఇది బ్రిటిష్ వారు భారతీయులను దోపిడీ చేయడానికి ఒక మార్గం.
ఈ పుస్తకంలో పూర్తి వివరాలు
కుంభమేళాలో వ్యాపారం చేసే వ్యాపారులపై కూడా పన్ను విధించారు. 1870 సంవత్సరంలో బ్రిటిష్ వారు 3,000 మంది క్షురకులకు దుకాణాలను కేటాయించారు. బ్రిటిష్ వారు వారి నుండి దాదాపు రూ.42,000 సంపాదించారు. ఈ మొత్తంలో నాలుగో వంతు క్షురకుల నుండి పన్నుగా వసూలు చేయబడింది. ప్రతి క్షురకుడు 4 రూపాయల పన్ను చెల్లించాల్సి వచ్చింది. ఆ సమయంలో ఒక బ్రిటిష్ మహిళ భారతదేశంలో దాదాపు 24 సంవత్సరాలు గడిపింది. ఆ మహిళ పేరు ఫ్యానీ పార్క్. స్థానిక వ్యాపారులపై దాని ప్రభావం గురించి తన “వాండరింగ్స్ ఆఫ్ ఎ పిలిగ్రిమ్ ఇన్ సెర్చ్ ఆఫ్ ది పిక్చర్స్” అనే పుస్తకంలో రాశారు. చరిత్రకారుడు విలియం డాల్రింపుల్ మరోసారి 2002 సంవత్సరంలో బేగమ్స్, థగ్స్ అండ్ వైట్ మొఘల్స్ను ప్రచురించాడు. కుంభమేళాకు వచ్చిన భక్తుల నుండి ఈ పన్ను వసూలు చేసినట్లు వారు చెప్పారు. పుస్తకం నుండి కొన్ని సారాంశాలు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నాయి:
విప్లవం ప్రారంభం
ఇది చూసి స్థానిక ప్రజల కోపం పెరిగింది. ఈ సమయంలో చాలా మంది క్రైస్తవ మిషనరీలు కూడా ప్రయాగ్రాజ్కు వచ్చి హిందూ భక్తులను మతం మారమని ప్రోత్సహిస్తున్నారు. ఇది స్థానిక ప్రజలను మరింత ఆగ్రహానికి గురిచేసింది. 1857 భారత స్వాతంత్ర్య ఉద్యమ సమయంలో ప్రయాగ ప్రజలు విప్లవకారులకు మద్దతు ఇచ్చారు.వారు స్వయంగా యుద్ధంలో పాల్గొనలేకపోయారు. ఈ విధంగా కుంభమేళా భారత స్వాతంత్ర్య పోరాటంతో ముడిపడి ఉంది.
మహాత్మా గాంధీ ప్రవేశం
అతి తక్కువ కాలంలోనే కుంభమేళా జాతీయ ఉద్యమానికి ప్రధాన కేంద్రంగా మారింది. 1918 సంవత్సరంలో మహాత్మా గాంధీ కుంభమేళాకు వచ్చి గంగానదిలో స్నానం చేశారు. దీనితో బ్రిటిష్ పరిపాలన ఇబ్బంది పడింది. గాంధీజీపై నిఘా ఉంచడానికి అతను ఒక నిఘా నివేదికను సిద్ధం చేశాడు. 1942లో జరిగిన కుంభమేళాలో, బ్రిటిష్ వారు భక్తులపై ఆంక్షలు విధించారు. జపాన్ దాడిని నివారించడానికి ఇది జరిగిందని బ్రిటిష్ వారు చెప్పారు. క్విట్ ఇండియా ఉద్యమం పెరుగుతున్న బలాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని ఈ చర్య తీసుకున్నారని చాలా మంది చరిత్రకారులు విశ్వసిస్తున్నారు.
