Currency Printing cost:మార్కెట్ నుంచి ఏదైనా కొనాలన్నా, విహారయాత్రకు వెళ్లాలన్నా ఎక్కడికక్కడ డబ్బులు వెచ్చించాల్సిందే. డబ్బు లేకుండా ఏ పనీ జరగదు. అయితే మనం ప్రతిరోజూ ఖర్చు చేసే రూ.10, 100, 500 నోట్ల ముద్రణ (కరెన్సీ నోట్ ప్రింటింగ్ కాస్ట్)కు ఎంత ఖర్చవుతుందో తెలుసా. అంటే రూ.10 లేదా రూ.100 నోటును ముద్రించడానికి ప్రభుత్వానికి ఎంత ఖర్చవుతుంది? అలాగే, నాణేలను ముద్రించడానికి అయ్యే ఖర్చు ఎంత? ఈ రోజు కథనంలో తెలుసుకుందాం.
భారతదేశంలో డిజిటల్ చెల్లింపులు చేసే వారి సంఖ్య రోజురోజుకు పెరుగుతోంది. ముఖ్యంగా యూపీఐ పేమెంట్ సిస్టమ్ అందుబాటులోకి వచ్చిన తర్వాత ఆన్లైన్ లావాదేవీలు బాగా పెరిగాయి. డిజిటల్ చెల్లింపులు ఈ స్థాయిలో జరుగుతున్నా కొందరు మాత్రం నగదు రహిత చెల్లింపుల వైపు మొగ్గు చూపడం లేదు. చాలా మంది ఇప్పటికీ భౌతిక నగదును ఉపయోగిస్తున్నారు. ప్రస్తుతం మన దేశంలో రూ. 34.7 లక్షల కోట్ల నగదు చలామణిలో ఉంది. నగరాల్లో డిజిటల్ చెల్లింపులు చేయడం సులభం కావడంతో అందరూ ఆన్లైన్లో చెల్లింపులు చేస్తున్నారు. కానీ గ్రామీణ ప్రాంతాలు, నగరాలకు అనుసంధానించబడిన ప్రాంతాలలో చాలా మంది ఇప్పటికీ నగదును ఉపయోగిస్తున్నారు.
మీడియా నివేదికల ప్రకారం.. 2021-22 ఆర్థిక సంవత్సరంలో వెయ్యి రూపాయల 10 నోట్లను ముద్రించడానికి రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా రూ. 960 ఖర్చు చేసింది. ఒక 10 రూపాయల నోటును ముద్రించడానికి దాదాపు 96 పైసలు ఖర్చు అవుతుంది. అదే విధంగా వెయ్యి రూ.20 నోట్ల ముద్రణకు రూ.950 అంటే ఒక రూ.20 నోటు ధర దాదాపు 95 పైసలు. ఇందులో ఆసక్తికరమైన విషయం ఏమిటంటే రూ.10 నోట్ల కంటే 10 పైసలు తక్కువ. రూ.50 వెయ్యి నోట్ల ముద్రణకు రూ.1130, రూ.100 వెయ్యి నోట్ల ముద్రణకు రూ.1770, రూ.200 వెయ్యి నోట్ల ముద్రణకు రూ.2370, వెయ్యి నోట్ల ముద్రణకు రూ. రూ.500 అంటే రూ.2290లను ఖర్చు చేస్తుంది.
ప్రింటింగ్ ఖర్చు ఎంత?
మన దేశంలో నోట్ల ముద్రణ చాలా ఖరీదైనది. ఉదాహరణకు, ఒక రూపాయి నోటును ముద్రించడానికి 96 పైసలు ఖర్చవుతుంది. రూ. 500 నోటు ముద్రించడానికి రూ. 2.29, రూ. 200 ముద్రించడానికినోటు రూ. 2.37 ఖర్చు అవుతుంది. ఏటా కొత్త నోట్లను ముద్రించేందుకు భారతీయ రిజర్వ్ బ్యాంక్ (ఆర్బీఐ) కోట్లాది రూపాయలను వెచ్చిస్తోంది. కొత్త నోట్ల అవసరం ఎప్పుడూ ఉంటుంది. పాత నోట్లు చెడిపోవడంతో వాటి స్థానంలో కొత్త నోట్లు వేయాల్సి వస్తోంది. కానీ దీర్ఘకాలంలో, డిజిటల్ చెల్లింపులు నగదు కంటే తక్కువ ఖర్చు అవుతుంది. పెద్ద మొత్తంలో నగదు ముద్రించి ప్రజలకు అందజేయడం వల్ల భారత ఆర్థిక వ్యవస్థపై భారం పడుతుంది.
ప్రభుత్వ ప్రింటింగ్ ప్రెస్లో మాత్రమే ముద్రణ
భారతీయ కరెన్సీ నోట్లు భారత ప్రభుత్వం, రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా సూచనల మేరకు మాత్రమే ముద్రించబడతాయి. ఇవి ప్రభుత్వ ప్రింటింగ్ ప్రెస్ (SPMCIL)లో మాత్రమే ముద్రించబడతాయి. దేశంలో కేవలం నాలుగు ప్రభుత్వ ప్రింటింగ్ ప్రెస్లు ఉన్నాయి. ఇక్కడ మాత్రమే ఈ నోట్లను ముద్రిస్తారు. ఈ ప్రదేశాల పేర్లు నాసిక్, దేవాస్, మైసూర్, సల్బోని. ఇక్కడే నోట్ల ముద్రణ జరుగుతుంది. దీన్ని ప్రింట్ చేయడానికి ప్రత్యేక రకం ఇంక్ ఉపయోగించబడుతుంది. దీనిని స్విస్ కంపెనీ తయారు చేసింది. వేర్వేరు ఇంక్లు వేర్వేరు పనులు చేస్తాయి. దీని కాగితం కూడా ప్రత్యేక పద్ధతిలో తయారు చేయబడింది.
రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (RBI) కాగితానికి బదులుగా పత్తి నుండి నోట్లను తయారు చేస్తుంది. పేపర్ నోట్లకు ఎక్కువ కాలం ఉండదు, అందుకే నోట్లను తయారు చేయడానికి ఆర్బీఐ పత్తిని ఉపయోగిస్తుంది. నోట్ల తయారీలో కాగితం కూడా ఉపయోగించరు. నోట్ల తయారీలో 100 శాతం పత్తిని మాత్రమే వినియోగిస్తున్నారు. కాటన్ నోట్లు పేపర్ నోట్ల కంటే బలంగా ఉంటాయి. భారతదేశంలోనే కాదు, ప్రపంచంలోని అనేక దేశాల్లో నోట్ల తయారీకి పత్తిని ఉపయోగిస్తారు. పత్తి కాకుండా, గాట్లిన్ ఉపయోగించబడుతుంది. దీని వల్ల నోట్లకు ఎక్కువ కాలం ఉంటుంది. నోట్లు చెడిపోకుండా చాలా ఏళ్ల పాటు ఉంటాయి.
