Pakistan : పాష్టో భాషలో విద్యార్థులను ‘తాలిబాన్’ అంటారు. ఇస్లామిక్ ఫండమెంటలిజం నుండి పూర్తిగా ప్రేరణ పొందిన విద్యార్థులు తాలిబన్లు. ఈ సంస్థ కథ చాలా పాతది అయినప్పటికీ, మూడు సంవత్సరాల క్రితం 2021లో ఆఫ్ఘనిస్తాన్ నుండి అమెరికన్ సైన్యం ఉపసంహరించబడినప్పుడు ఈ సంస్థ వెలుగులోకి వచ్చింది. అవకాశాన్ని సద్వినియోగం చేసుకున్న తాలిబన్లు ఆఫ్ఘనిస్థాన్ను స్వాధీనం చేసుకున్నారు. గత మూడేళ్లలో ఆఫ్ఘన్ మహిళలపై విధించిన ఇస్లామిక్ చట్టాలకు సంబంధించి తాలిబాన్ వార్తల్లో నిలిచింది. కానీ ఇప్పుడు ఈ సంస్థ మరోసారి వార్తల్లోకి వచ్చింది. దీంతో పాకిస్థాన్, ఆఫ్ఘనిస్థాన్ మధ్య యుద్ధ వాతావరణం నెలకొంటుంది.
తాలిబాన్ ఎలా ఉద్భవించింది.. పాకిస్తాన్ ఎందుకు సృష్టించింది? ఇది తెలియాలంటే మనం ఫ్లాష్ బ్యాక్ లోకి వెళ్లాల్సిందే. అయితే గతంలోకి వెళ్లే ముందు ప్రస్తుత పరిస్థితిని తెలుసుకోవాలి. పాకిస్థాన్, ఆఫ్ఘనిస్థాన్ మధ్య డ్యూరాండ్ రేఖపై యుద్ధ వాతావరణం నెలకొంది. వాస్తవానికి, టీటీపీ ఉగ్రవాదులు పాకిస్తాన్లోని 16 మంది సైనికులను చంపారు. ఆ తర్వాత పాకిస్తాన్ వైమానిక దళం ఆఫ్ఘనిస్తాన్లోని పక్తికా, ఖోస్ట్ ప్రావిన్స్పై వైమానిక దాడులు నిర్వహించింది. ఈ దాడిలో 50 మంది ప్రాణాలు కోల్పోయారు. దాడి తర్వాత ఆఫ్ఘనిస్థాన్ కూడా ప్రతీకారం తీర్చుకుంది. ఆఫ్ఘనిస్తాన్లో అధికారంలో ఉన్న తాలిబాన్, డ్యూరాండ్ లైన్ వెంబడి పాకిస్థాన్ ఆర్మీకి చెందిన రెండు పోస్టులపై దాడి చేసి స్వాధీనం చేసుకున్నట్లు పేర్కొంది. ఈ దాడిలో 19 మంది పాక్ సైనికులు మరణించారు.
ఇప్పుడు ఫ్లాష్బ్యాక్కి వెళ్దాం
మనం 90వ దశకంలోకి వెళ్లాలి. 1990లో సోవియట్ యూనియన్ ఆఫ్ఘనిస్తాన్ నుండి తన సైన్యాన్ని ఉపసంహరించుకుంది. సరిగ్గా ఇదే సమయంలో పాకిస్థాన్ మదర్సాలలో తాలిబాన్ పుట్టింది. రాడికల్ ఇస్లామిక్ పండితులు పాకిస్తానీ మదర్సాలలో పునాది వేశారని చెబుతారు. ప్రారంభ దశలో, ఆఫ్ఘనిస్తాన్ మరియు పాకిస్తాన్లోని పష్తున్ ప్రాంతాలలో రాడికల్ ఇస్లామిక్ చట్టాన్ని అమలు చేయడానికి తాలిబాన్ ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించింది. ఈ మొత్తం ఉద్యమానికి సౌదీ అరేబియా నిధులు సమకూర్చింది. క్రమంగా, నైరుతి ఆఫ్ఘనిస్తాన్లో తాలిబాన్ ప్రభావం వేగంగా పెరిగింది. సెప్టెంబర్ 1995లో ఇరాన్ సరిహద్దులో ఉన్న హెరాత్ ప్రావిన్స్ను తాలిబాన్ స్వాధీనం చేసుకుంది. సరిగ్గా ఒక సంవత్సరం తరువాత, తాలిబాన్ ఆఫ్ఘన్ రాజధాని కాబూల్ను కూడా స్వాధీనం చేసుకుంది. అధ్యక్షుడు బుర్హానుద్దీన్ రబ్బానీని అధికారం నుండి తొలగించింది.
మొదట అమెరికా నుంచి మద్దతు.. తర్వాత శత్రువు
సోవియట్ యూనియన్తో గెరిల్లా యుద్ధంలో పోరాడుతున్న తాలిబాన్ యోధులకు అమెరికా తొలిదశలో సాయం చేసిందని చెబుతారు. వారికి ఆయుధాలు, డబ్బు సమకూర్చింది. క్రమంగా ఈ సంస్థ మరింత బలపడింది. అయితే, 9/11 దాడులు జరిగినప్పుడు తాలిబాన్లు ఉగ్రవాదులకు ఆశ్రయం ఇచ్చారని ఆరోపించారు. ఆ తర్వాత అమెరికా తన పై తిరగబడింది. అతను ఆఫ్ఘనిస్తాన్ నుండి తాలిబాన్లను తరిమికొట్టడానికి దళాలను పంపాడు. 2001లో ఆఫ్ఘనిస్తాన్లో అధికారం నుండి తాలిబాన్లను తొలగించాడు.
తాలిబన్లను సజీవంగా ఉంచిన పాకిస్థాన్
తాలిబాన్లను పూర్తిగా నాశనం చేయడమే అమెరికా, మిత్ర దేశాల ఉద్దేశం. అతను కాబూల్లో తాలిబాన్ను అధికారం నుండి తొలగించాడు, కాని పాకిస్తాన్ మద్దతు పాకిస్తాన్ ప్రక్కనే ఉన్న ప్రాంతాలలో తాలిబాన్ను సజీవంగా ఉంచింది. పాకిస్తాన్తో మాట్లాడటానికి పాకిస్తాన్ నిరంతరం నిరాకరిస్తున్నప్పటికీ, తాలిబాన్ ఉద్యమం పాకిస్తాన్లోని మదర్సాల నుండి ఉద్భవించింది. ఆఫ్ఘనిస్తాన్ తాలిబాన్ నియంత్రణలో ఉన్నప్పుడు, తాలిబాన్ ప్రభుత్వానికి మద్దతు ఇచ్చిన ప్రపంచంలోని మూడు దేశాలలో పాకిస్తాన్ కూడా ఉంది. పాకిస్తాన్తో పాటు, సౌదీ అరేబియా, యునైటెడ్ అరబ్ ఎమిరేట్స్ కూడా తాలిబాన్ను గుర్తించాయి.
