World Elephant Day 2024: గజరాజా.. ఈ రోజు నీదే. ఎన్ని జాతులు.. వివిధ రకాల ఏనుగుల గురించి స్పెషల్ స్టోరీ

World Elephant Day 2024: ప్రపంచంలో మదర్స్‌డే, ఫార్స్‌డే, ఫ్రెండ్‌షిప్‌డే, డాటర్స్‌డే, లవర్స్‌డే… ఇలా కొన్ని రోజులు కేటాయించుకున్నాం. ఇక జంతువుల కోసం డాగ్స్‌డే, బర్డ్స్‌డే, టైగర్స్‌డే. మస్కిటో డే తరహాలోనే ఏనుగులకూ ఓ రోజు ఉంది. ఏనుగులపై అవగాహన పెంచేందుకు వాటి రక్షణ కోసం ఏటా ఆగస్టు 12న ప్రపంచ ఏనుగుల దినోత్సవం జరుపుకుంటాం. ఏటా ఒక్కో థీమ్‌లో ఏనుగుల దినోత్సవం నిర్వహిస్తున్నారు. ఈ 2024లో ‘చరిత్రపూర్వ సౌందర్యం, వేదాంతపరమైన ఔచిత్యం మరియు పర్యావరణ ప్రాముఖ్యతను వ్యక్తీకరించడం‘పై దృష్టి పెడుతుంది. ఈ థీమ్‌ ఏనుగుల మనుగడను నిర్ధారించడానికి సహజ ఆవాసాలను సంరక్షించడం యొక్క ప్రాముఖ్యతను హైలైట్‌ చేస్తుంది. ఏనుగుల జనాభాలో క్షీణత కారణంగా, నివాస పరిరక్షణను ఒక క్లిష్టమైన అంశంగా పరిగణించడం చాలా కీలకమని కూడా ఇది నొక్కి చెబుతుంది.

ప్రపంచ ఏనుగుల దినోత్సవాన్ని జరుపుకోవడానికి కారణాలు..
ప్రపంచ ఏనుగుల దినోత్సవాన్ని జరుపుకోవడం యొక్క ప్రాథమిక లక్ష్యం ఏనుగులను వేటాడటం, ఆవాసాల నష్టం, మానవ–ఏనుగుల సంఘర్షణ, నిర్బంధంలో దుర్వినియోగం వంటి సమస్యల గురించి అవగాహన కల్పించడం. ప్రతీ సంవత్సరం, దంతపు వ్యాపారం కోసం సుమారు 70,000 ఆఫ్రికన్‌ ఏనుగులను హతమారుస్తున్నారు. ఏనుగులను రక్షించడానికి, వాటి శ్రేయస్సును నిర్ధారించడానికి మరియు వాటి సహజ ఆవాసాలను సంరక్షించడానికి నిర్దిష్ట చర్యలు తీసుకోవాలని ప్రజలు మరియు సంస్థలను ఈ రోజు ప్రోత్సహిస్తుంది.

భారతదేశంలో ఏనుగుల సంఖ్య..
2024 నాటికి, భారతదేశంలో ఏనుగుల జనాభా ఆసియా అంతటా దాదాపు 15 వేలుగా అంచనా వేయబడింది. అయినప్పటికీ, 2024లో, తమిళనాడు ఏనుగుల జనాభా 3,063కి పెరిగింది, వయస్సు, లింగాల స్థిరమైన,ఆరోగ్యకరమైన కలయికతో. పరిరక్షణ ప్రయత్నాలు కొనసాగుతున్నాయి, అయితే ఆవాసాల విచ్ఛిన్నం, వేటాడటం మరియు మానవ–ఏనుగుల సంఘర్షణ వంటి సవాళ్లు గణనీయమైన ముప్పును కలిగిస్తూనే ఉన్నాయి. మన దేశంలో ఏనుగుల సంరక్షణ వివిధ వ్యూహాలను కలిగి ఉంటుంది. ఏనుగుల ఆవాసాల పునరుద్ధరణ, వేట నిరోధక చర్యలు, కమ్యూనిటీ ఆధారిత పరిరక్షణ కార్యక్రమాలు. పర్యావరణం, అటవీ మరియు వాతావరణ మార్పుల మంత్రిత్వ శాఖ, వివిధ ఎన్‌జీవోలతోపాటు ఠీ వ్యూహాలను అమలు చేయడానికి మరియు అడవిలో ఏనుగుల దీర్ఘకాలిక మనుగడను నిర్ధారించడానికి అవిశ్రాంతంగా కృషి చేస్తుంది.

భారతీయ ఏనుగు సంరక్షణ స్థితి
భారతీయ ఏనుగు (ఎలిఫాస్‌ మాగ్జిమస్‌ ఇండికస్‌) ఐయూసీఎన్‌ రెడ్‌ లిస్ట్‌లో ‘అంతరించిపోతున్నది‘గా వర్గీకరించబడింది. ఆవాసాల నష్టం, ఛిన్నాభిన్నం మరియు ఏనుగు దంతాలు, ఇతర శరీర భాగాల కోసం వేటాడటం వల్ల జనాభా సంఖ్య గణనీయంగా తగ్గడం వల్ల ఈ వర్గీకరణ జరిగింది. పరిరక్షణ ప్రయత్నాలు నివాస రక్షణ, యాంటీ–పోచింగ్‌ చట్టాలు, అవగాహన ప్రచారాల ద్వారా ఈ ముప్పులను తగ్గించడంపై దృష్టి పెట్టింది ప్రభుత్వం.

భారతదేశంలో మొదటి ఎలిఫెంట్‌ రిజర్వ్‌
భారతదేశంలో మొట్టమొదటి ఏనుగు సంరక్షణ కేంద్రం, సింగ్‌ఫాన్‌ ఎలిఫెంట్‌ రిజర్వ్, 2003లో నాగాలాండ్‌లో స్థాపించబడింది. ఈ రిజర్వ్‌ ఏనుగులకు సురక్షితమైన స్వర్గధామాన్ని అందించడం మరియు ఏనుగుల జనాభాను రక్షించే, నిలబెట్టే పరిరక్షణ పద్ధతులను ప్రోత్సహించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.

ప్రాజెక్ట్‌ ఎలిఫెంట్‌..
భారతదేశంలో ఏనుగుల సంరక్షణ కోసం ఒక విజయవంతమైన పథకాన్ని 1992లో భారత ప్రభుత్వం ప్రారంభించింది, దీనిని ప్రాజెక్ట్‌ ఎలిఫెంట్‌ అని పిలుస్తారు. ఏనుగుల సహజ ఆవాసాలలో దీర్ఘకాల మనుగడను నిర్ధారించడం దీని లక్ష్యం. ఈ ప్రాజెక్ట్‌ నివాస నిర్వహణ, మానవ–ఏనుగుల సంఘర్షణలను తగ్గించడం మరియు బందీలుగా ఉన్న ఏనుగుల సంక్షేమంపై దృష్టిపెట్టింది. భారతీయ ఏనుగు భారతదేశంలోని 28 రాష్ట్రాలలో 16 రాష్ట్రాలలో, ముఖ్యంగా పశ్చిమ కనుమల యొక్క దక్షిణ భాగం, ఈశాన్య, తూర్పు, మధ్య మరియు ఉత్తర భారతదేశంలో ఏనుగులు ఉన్నాయి.

ప్రాజెక్టు టైగర్, ప్రాజెక్టు ఎలిఫెట్‌ విలీనం..
పర్యావరణం, అటవీ, వాతావరణ మార్పుల మంత్రిత్వ శాఖ 2023 ఏప్రిల్‌ 1న ప్రాజెక్ట్‌ టైగర్, ప్రాజెక్ట్‌ ఎలిఫెంట్‌ను విలీనం చేసింది, ప్రాజెక్ట్‌ టైగర్, ఎలిఫెంట్‌ డివిజన్‌ అనే కొత్త విభాగాన్ని సృష్టించింది. అధికారిక ఉత్తర్వు 2023 జూన్‌ 23న జారీ చేసింది.

ఎలిఫెంట్‌ సరక్షణ కేంద్రాలు..
మన దేశంలో 14 రాష్ట్రాలలో 32 రకాల ఏనుగులు ఉన్నాయి. వీటి కోసం నాలుగు సంరక్షణ కేంద్రాలు ఉన్నాయి.

సింగ్ఫాన్‌ ఎలిఫెంట్‌ రిజర్వ్‌ (నాగాలాండ్‌)
పెరియార్‌ ఎలిఫెంట్‌ రిజర్వ్‌ (కేరళ)
దండేలి ఎలిఫెంట్‌ రిజర్వ్‌ (కర్ణాటక)
మయూర్‌భంజ్‌ ఎలిఫెంట్‌ రిజర్వ్‌ (ఒడిశా)
ఏనుగుల ఆవాసాల రక్షణ మరియు నిర్వహణలో ఈ నిల్వలు కీలక పాత్ర పోషిస్తాయి.

ఏనుగుల సంరక్షణలో ఇటీవలి పరిణామాలు
ఏనుగుల సంరక్షణలో ఇటీవలి పరిణామాలు ఏనుగుల కదలికలు మరియు ఆవాసాలను పర్యవేక్షించడానికి ఉపగ్రహ ట్రాకింగ్‌ మరియు ఎఐ మ్యాపింగ్‌ వంటి అధునాతన సాంకేతికతలను స్వీకరించడం. అదనంగా, పెరిగిన అంతర్జాతీయ సహకారం, నిధులు పరిరక్షణ ప్రయత్నాలను బలపరిచాయి, మరింత సమగ్రమైన మరియు సమర్థవంతమైన వ్యూహాలను ప్రారంభించాయి.

2012 నుంచి ఎలిఫెంట్‌ డే..
ఏనుగుల సంరక్ష కోసం 2012 నుంచి ఏటా ఆగస్టు 12న ప్రపంచ ఏనుగుల దినోత్సవాన్ని జరుపుకుంటున్నాం. 2021లో ప్యాట్రిసియా సిమ్స్‌ మరియు థాయిలాండ్‌కు చెందిన ఎలిఫెంట్‌ రీఇంట్రడక్షన్‌ ఫౌండేషన్‌ స్థాపించాయి. ఆ సమయం నుంచి ప్యాట్రిసియా సిమ్స్‌ ప్రపంచ ఏనుగుల దినోత్సవానికి నాయకత్వం వహిస్తున్నారు.

ఏనుగుల రకాలు..
ఏనుగులు భూమిపై అతిపెద్ద భూ జంతువులు. వారు మందలలో నివసించే తెలివైన, సామాజిక జీవులు. ఏనుగులలో రెండు జాతులు ఉన్నాయి: ఆఫ్రికన్‌ ఏనుగులు, ఆసియా ఏనుగులు. వరల్డ్‌ వైల్డ్‌లైఫ్‌ ఆర్గనైజేషన్‌ ప్రకారం.. ఆఫ్రికన్‌ సవన్నా ఏనుగు అతిపెద్ద ఏనుగు జాతి, అయితే ఆసియా అటవీ ఏనుగు మరియు ఆఫ్రికన్‌ అటవీ ఏనుగు పోల్చదగిన, చిన్న పరిమాణంలో ఉన్నాయి. వరల్డ్‌ ఎలిఫెంట్‌ డే వెబ్‌సైట్‌ ప్రకారం అంతరించిపోయిన పెద్ద ఏనుగులు ఆఫ్రికన్‌ ఏనుగుతో దగ్గరి సంబంధం కలిగి ఉన్నాయని పేర్కొంది. ఆఫ్రికన్‌ ఏనుగులు రెండు వేర్వేరు జాతులతో (అటవీ మరియు సవన్నా) కలిగి ఉన్నాయని మరింత ధృవీకరణలో, కొత్త శాస్త్రీయ అన్వేషణ ప్రకారం, యురేషియా అంతటా (చివరికి అంతరించిపోయే ముందు) 1.5 మిలియన్ల నుండి 100,000 సంవత్సరాల క్రితం జీవించిన పురాతన పెద్ద ఏనుగులు ఎక్కువ. అటవీ ఏనుగులు ఆఫ్రికన్‌ సవన్నా ఏనుగులకు సంబంధించినవి కాకుండా నేటి ఆఫ్రికన్‌ అటవీ ఏనుగులతో దగ్గరి సంబంధం కలిగి ఉన్నాయి.