S-400 India Russia Comparison : ఎస్–400 ట్రయంఫ్ గగనతల రక్షణ వ్యవస్థ ప్రపంచంలోనే అత్యంత అధునాతన వ్యవస్థలలో ఒకటిగా పేరుగాంచింది. ఈ వ్యవస్థ విమానాలు, క్రూయిజ్ క్షిపణులు, బాలిస్టిక్ క్షిపణులు, డ్రోన్లను అడ్డుకునే సామర్థ్యం కలిగి ఉంది. గతనెలలో జరిగిన ఆపరేషన్ సిందూర్లో ఎస్–400 విజయవంతంగా పాకిస్తాన్ డ్రోన్లు, క్షిపణులను తిప్పికొట్టింది. అయితే తాజాగా జూన్ 1న ఉక్రెయిన్ జరపిన డ్రోన్ దాడుల సమయంలో రష్యాలో ఈ వ్యవస్థ వైఫల్యం చెందడం చర్చనీయాంశమైంది.
ఎస్–400 వ్యవస్థ రష్యా రూపొందించిన అత్యంత అధునాతన గగనతల రక్షణ వ్యవస్థ. ఇది 400 కిలోమీటర్ల పరిధిలో లక్ష్యాలను అడ్డుకోగలదు. ఇది 600 కిలోమీటర్ల దూరంలో 300 లక్ష్యాలను ట్రాక్ చేయగల 91N6E బిగ్ బర్డ్, 92N6E గ్రేవ్ స్టోన్ రాడార్లను కలిగి ఉంది. 40N6E (400 కిమీ పరిధి), 9M96E2 (120 కిమీ పరిధి) వంటి క్షిపణులు దీని బలం. ఈ వ్యవస్థ విమానాలు, క్రూయిజ్ క్షిపణులు, బాలిస్టిక్ క్షిపణులు, తక్కువ ఎత్తులో ఎగిరే డ్రోన్లను నాశనం చేయగల సామర్థ్యం కలిగి ఉంది.
భారత్లో ఎస్–400 విజయం..
2025 మే 7–8 తేదీలలో, పాకిస్తాన్ భారత్పై 50కి పైగా డ్రోన్లు, క్షిపణులు, లోయిటరింగ్ మ్యూనిషన్లతో దాడి చేసింది, శ్రీనగర్, పఠాన్కోట్, అమృత్సర్, భుజ్ వంటి 15 భారత సైనిక స్థావరాలను లక్ష్యంగా చేసుకుంది. భారత వైమానిక దళం (IAF) ఎస్–400 వ్యవస్థను ఉపయోగించి ఈ దాడులను విజయవంతంగా తిప్పికొట్టింది.
విజయానికి కీలక కారణాలు:
సమగ్ర వ్యవస్థ ఏకీకరణ: భారత్ ఎస్–400ను ఒంటరిగా ఉపయోగించలేదు. ఇది ఆకాశ్, బరాక్–8, డీఆర్డీవో యాంటీ–డ్రోన్ వ్యవస్థలతో ఏకీకృతమై ఉంది. ఇంటిగ్రేటెడ్ ఎయిర్ కమాండ్ అండ్ కంట్రోల్ సిస్టమ్ (IACCS) ద్వారా ఈ వ్యవస్థలు సమన్వయంతో పనిచేశాయి, బహుముఖ రక్షణను అందించాయి.
వ్యూహాత్మక మోహరింపు: ఎస్–400 స్క్వాడ్రన్లు పంజాబ్, రాజస్థాన్, గుజరాత్లో వ్యూహాత్మకంగా మోహరించబడ్డాయి, కీలక సైనిక స్థావరాలు. నగరాలను కవర్ చేశాయి. మొబైల్ కౌంటర్–యూఏఎస్ యూనిట్లు మరియు కమికేజ్ డ్రోన్లు రక్షణ, దాడి సామర్థ్యాలను పెంచాయి.
ఎలక్ట్రానిక్ కౌంటర్ మెజర్స్ (ECCM): ఎస్–400 అధునాతన రాడార్లు పాకిస్తాన్ యొక్క ఎలక్ట్రానిక్ జామింగ్ ప్రయత్నాలను విజయవంతంగా నిరోధించాయి. యాక్టివ్ రాడార్ హోమింగ్ (ARH) క్షిపణులు లక్ష్యాలను స్వతంత్రంగా లాక్ చేసి, కచ్చితమైన దాడులను నిర్వహించాయి.
త్వరిత స్పందన సామర్థ్యం: ఆపరేషన్ సిందూర్కు ముందు భారత్ హై అలర్ట్ స్థితిలో ఉంది, ఎస్–400 యొక్క ఐదు నిమిషాల సెటప్ సమయం ద్వారా వేగవంతమైన మోహరింపు సాధ్యమైంది. రష్యా మరియు భారత్లో శిక్షణ పొందిన ఆపరేటర్లు ఈ వ్యవస్థను సమర్థవంతంగా నిర్వహించారు.
రష్యాలో ఎస్–400 వైఫల్యం..
2025 జూన్ 1న, ఉక్రెయిన్ ఆపరేషన్ స్పైడర్ వెబ్లో భాగంగా రష్యాలోని ఐదు వైమానిక స్థావరాలపై 117 డ్రోన్లతో దాడి చేసింది, దాదాపు 41 యుద్ధ విమానాలను ధ్వంసం చేసింది. ఈ దాడులు ముర్మాన్స్కŠ, ఇర్కుట్స్కŠ, ఇవనోవో, ర్యాజన్, అముర్ ప్రాంతాలలోని స్థావరాలను లక్ష్యంగా చేసుకున్నాయి.
ఎస్–400 వైఫల్యానికి కారణాలు:
స్వల్ప శ్రేణి రక్షణ లోపం: రష్యా ఎస్–400ను స్వల్ప శ్రేణి పాంట్సిర్–ఎస్1/2 వ్యవస్థలతో సమర్థవంతంగా ఏకీకృతం చేయలేదు. ఈ లోపం వల్ల తక్కువ ఎత్తులో ఎగిరే ఉక్రెయిన్ డ్రోన్లను అడ్డుకోవడం కష్టమైంది. 2023 ఆగస్టులో కేప్ తార్ఖన్కుట్ దాడిలో నెప్ట్యూన్ క్షిపణి, డ్రోన్ ఎస్–400 మరియు పాంట్సిర్ రక్షణలను దాటాయి.
స్టాటిక్ మోహరింపు: రష్యా ఎస్–400 యూనిట్లు తరచూ స్థిరంగా ఉంచబడ్డాయి, ఇవి ఉక్రెయిన్ ఇంటెలిజెన్స్, సర్వీలెన్స్, రీకానైసెన్స్ (ISR), కచ్చితమైన దాడులకు హాని కలిగించాయి. 92N6E, 96L6E వంటి కీలక రాడార్ల నష్టం ఎస్–400 సామర్థ్యాన్ని దెబ్బతీసింది.
ఉక్రెయిన్ సంక్లిష్ట వ్యూహం: ఉక్రెయిన్ డీకాయ్ డ్రోన్లు, బహుముఖ దాడులు, స్టార్మ్ షాడో, ATACMS క్షిపణులను ఉపయోగించి ఎస్–400 రాడార్లను ఓవర్లోడ్ చేసింది. ఈ డ్రోన్లు రష్యా భూభాగంలోని ట్రక్కులలో దాచబడి, సమీపంలో ఉన్న స్థావరాల నుంచి∙ప్రయోగించబడ్డాయి, రష్యా రాడార్లకు స్పందించే సమయాన్ని తగ్గించాయి.
ఎలక్ట్రానిక్ వార్ఫేర్: ఉక్రెయిన్ ఎలక్ట్రానిక్ జామింగ్ పద్ధతులను ఉపయోగించి ఎస్–400 రాడార్ సిగ్నల్లను అడ్డుకుంది, దీనివల్ల లక్ష్యాలను ట్రాక్ చేయడం కష్టమైంది.
వనరుల కొరత: రష్యా యొక్క విస్తృత యుద్ధ రంగం వల్ల ఎస్–400 యూనిట్లు విస్తరించి ఉన్నాయి, ఇది వనరుల కొరతకు దారితీసింది. పాత ZSU–23–4 షిల్కా వ్యవస్థలను కీలక స్థావరాల వద్ద మోహరించడం ఈ లోపాన్ని సూచిస్తుంది.
వ్యూహాత్మక తేడాలు
మోహరింపు వ్యూహం: భారత్ ఎస్–400ను బహుస్థాయి రక్షణ వ్యవస్థలతో ఏకీకృతం చేసి, మొబైల్ యూనిట్లతో తరచూ తరలించింది, ఇది శత్రు దాడులను కష్టతరం చేసింది. రష్యా మాత్రం స్థిర మోహరింపును ఆశ్రయించింది, ఇది ఉక్రెయిన్ దాడులకు హాని కలిగించింది.
స్వల్ప శ్రేణి రక్షణ: భారత్ ఆకాశ్, డీఆర్డీవో యాంటీ–డ్రోన్ వ్యవస్థలను ఉపయోగించి తక్కువ ఎత్తు లక్ష్యాలను అడ్డుకుంది, రష్యా ఈ రకమైన సమగ్ర రక్షణను అమలు చేయలేదు.
ఎలక్ట్రానిక్ వార్ఫేర్ నిరోధం: భారత్ యొక్క ఎస్–400 ECCM సామర్థ్యాలు పాకిస్తాన్ జామింగ్ను నిరోధించాయి, రష్యా మాత్రం ఉక్రెయిన్ యొక్క అధునాతన జామింగ్ పద్ధతులను ఎదుర్కోలేకపోయింది.
శత్రు వ్యూహం: పాకిస్తాన్ దాడులు సాంప్రదాయ డ్రోన్లు, క్షిపణులపై ఆధారపడ్డాయి, ఇవి ఎస్–400 లక్ష్యంగా చేసుకునే రకాలు. ఉక్రెయిన్ మాత్రం సంక్లిష్టమైన డీకాయ్ డ్రోన్లు, బహుముఖ దాడులు, మరియు సమీపంలోని లాంచ్లను ఉపయోగించింది, ఎస్–400 సామర్థ్యాలను ఓవర్లోడ్ చేసింది.
ఎస్–400 ఇప్పటికీ శక్తివంతమైన గగనతల రక్షణ వ్యవస్థ, కానీ దాని సామర్థ్యం సరైన వ్యూహం, సపోర్ట్ సిస్టమ్లపై ఆధారపడి ఉంటుంది. భారత్ దీనిని బహుస్థాయి రక్షణ వ్యవస్థలతో, వ్యూహాత్మక మోహరింపుతో, అధునాతన ECCM తో ఉపయోగించింది, ఇది ఆపరేషన్ సిందూర్లో విజయానికి దారితీసింది. రష్యా మాత్రం వనరుల కొరత, స్థిర మోహరింపు, స్వల్ప శ్రేణి రక్షణ లోపాల వల్ల ఉక్రెయిన్ దాడులను ఎదుర్కోలేకపోయింది.
