History of Hussain Sagar: హైదరాబాద్.. ఐదు దశాబ్దాలపాటు ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాజధాని.. ప్రస్తుతం తెలంగాణ రాజధాని.. విశ్వనగరంగా గుర్తింపు పొందింది. ఇక హైదరాబాద్ అనగానే గుర్తొచ్చేది చార్మినార్, గోల్కొండ కోట, హుస్సేన్సాగర్, బిర్లా మందిర్.. హుస్సేన్సాగర్లో బుద్ధుని విగ్రహం. హైదరాబాద్ నిద్రపోతున్నా.. హుస్సేన్ సాగర్ మాత్రం నిశ్శబ్దంగా నగరాన్ని చూస్తూనే ఉంటుంది. కార్ల శబ్దాలు, లైట్ల వెలుగులు నగర హడావుడి మధ్యలో ఉన్న ఈ సాగర్కు 500 ఏళ్ల చరిత్ర ఉంది. ఇది కేవలం నగరం మధ్యలో ఉన్న సరస్సు కాదు.. ఓ రాజు నిర్ణయానికి, ఓ ఇంజినీర్ ప్రతిభకు ప్రత్యక్ష సాక్షం. హుస్సేన్సాగర్ కేవలం సొగసైన సరస్సు కాదు – ఇది కరువు నిర్మూలన, ఇంజినీరింగ్ విజయం, నగర పరిణామానికి సాక్ష్యం.
కరువు నివారణ కోసం నిర్మాణం..
16వ శతాబ్దంలో ఉమ్మడి ఆంధ్ర ప్రాంతం కరువుతో బాధపడుతుండగా, కుతుబ్షాహీ రాజు ఇబ్రహీం కుతుబ్షా తెలివైన చర్య తీసుకున్నాడు. మూసీ నది నుంచి నీటి నిల్వ, వరద నిరోధకం, వ్యవసాయ సాగునీటి కోసం పెద్ద సరస్సు నిర్మించాలని నిర్ణయించాడు. ఈ బాధ్యతను తన ఇంజినీర్ హుస్సేన్షా వలీకి అప్పగించాడు. ఆయన హుస్సేన్ సాగర్పై తెలివైన రీతిలో నిర్మించాడు. దీంతో చుట్టు పక్కల గ్రామాలు పచ్చబడ్డాయి. ఉపాధి పెరిగింది. సాగు, తాగునీటి సమస్య తీరింది.
శాస్త్రీయ ఇంజినీరింగ్..
హుస్సేన్షా వలీ డిజైన్ ఆశ్చర్యకరం – మూసీ నది నీటిని రివర్బెడ్ డ్యామ్ల ద్వారా నిల్వ చేసి, వరదలను నిగ్గుపెట్టాడు. ఈ టెక్నాలజీ 500 ఏళ్లకు ముందుగా ఉంది. సరస్సు హైదరాబాద్ను సికింద్రాబాద్తో వేరుచేస్తూ, రెండు నగరాల మధ్య సహజ సరిహద్దిగా పనిచేసింది. ఇక బ్రిటిష్లు వచ్చాక రోడ్లు, బ్రిడ్లు నిర్మాణంతో రెండు నగరాలు కలిసిపోయాయి. ఈ సరస్సు ఇంజినీరింగ్, పర్యావరణ నిర్మాణంలో మైలురాయి. దీంతో సరస్సుకు హుస్సేన్షా వలీ పేరు పెట్టారు.
ఆధునిక హైదరాబాద్లో స్థిరత్వం..
చార్మినార్, గోల్కొండతో కలిసి హైదరాబాద్ గుర్తింపుగా మారిన హుస్సేన్సాగర్లో ఇప్పుడు కార్బన్ ఫుట్ప్రింట్, మురికి సమస్యలు ఉన్నాయి. 1992లో బుద్ధ విగ్రహం స్థాపనతో టూరిజం హబ్గా మారింది. అయితే, డీసిల్టేషన్, నీటి నాణ్యత పెంపు అవసరం.
హుస్సేన్సాగర్ రాజు–ఇంజినీర్ కలిసిన దూరదృష్టిని చూపిస్తుంది. కరువు నిర్మూలన నుంచి వరద నిర్వహణ వరకు బహుముఖ ప్రయోజనాలు. ఆధునికంగా ఇది హైదరాబాద్ విశ్వనగర్ గుర్తింపును బలపరుస్తుంది. స్థిరమైన అభివృద్ధి కోసం ఇలాంటి హెరిటేజ్ను కాపాడాలి.
