RSS: భారతీయ రాజకీయాల్లో ఆర్ఎస్ఎస్ (రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్) ఒక వివాదాస్పద సంస్థగా నిలుస్తుంది. దీని స్వాతంత్య్ర పోరాటంలో పాత్రపై ఎప్పటికీ తీవ్ర చర్చ జరుగుతుంది. ఇటీవల ప్రధాని నరేంద్ర మోదీ ఆర్ఎస్ఎస్ నాయకులు స్వాతంత్య్ర ఉద్యమంలో పాల్గొని జైలు శిక్ష అనుభవించారని ప్రకటించగా, కాంగ్రెస్ పార్టీ దానిని తిరస్కరించింది. ఆర్ఎస్ఎస్ బ్రిటిష్ పాలనకు మద్దతు ఇచ్చి, స్వాతంత్య్ర ఉద్యమానికి దూరంగా ఉందని ఆరోపించింది.
వందేళ్ల క్రితం ఆవిర్భావం..
1925లో కేశవ్ బలిరాం హెగ్డేవార్ చేత పునరాగమనం చేసుకున్న ఆర్ఎస్ఎస్ మొదట ’సంఘ్’ పేరుతో ప్రారంభమైంది. 1926 నాటికి ’రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్’గా మారిన ఇది, భారతీయ సమాజాన్ని హిందూ సాంస్కృతిక ఆధారంగా ఏకీకృతం చేయాలనే లక్ష్యాన్ని ప్రతిపాదించింది. దీని మూల సిద్ధాంతం ప్రకారం, భారతదేశం హిందూ, భారతీయ మతాల (జైన, సిక్కు మొదలైనవి) సమ్మేళనానికి చెందినది. ముస్లిం, క్రిస్టియన్ సముదాయాలను ‘ప్రవాసి’ లేదా బాహ్య ప్రభావాలుగా గుర్తించడం దీని వివాదాస్పద అంశం. ఈ భావజాలం స్వాతంత్య్ర పోరాటం కంటే సాంస్కృతిక గుర్తింపుపై ఎక్కువ దృష్టి సారించింది. అయితే, ఇది స్వయం సేవకులను శారీరక, మానసిక బలానికి శిక్షణ ఇచ్చే స్వచ్ఛంద సంస్థగా ఎదిగింది, దేశవ్యాప్తంగా లక్షలాది శాఖలను స్థాపించింది.
రాజకీయ ప్రవేశం..
జనసంఘ్ నుంచి బీజేపీ వరకు రాజకీయాల్లోకి పరోక్షంగా చేరిన ఆర్ఎస్ఎస్ 1951లో భారతీయ జనసంఘ్ రూపంలో మొదటి అడుగు పెట్టింది. ఇది 1977 వరకు ఉనికిలో ఉండి, జనతా పార్టీలో కలిసిపోయింది. తర్వాత 1980లో భారతీయ జనతా పార్టీ (బీజేపీ)గా పునరుద్ధరించబడింది. ప్రారంభంలో పరిమిత ప్రభావం కలిగిన జనసంఘ్ 1967 ఎన్నికల్లో 35 సీట్లు సాధించినప్పటికీ, బీజేపీ 1984లో కేవలం రెండు స్థానాలకే పరిమితమైంది. అయినా, 1998లో అధికారంలోకి వచ్చింది. 2014 నుంచి మూడుసార్లు కేంద్రంలో పాలన చేస్తున్న బీజేపీ, ఆర్ఎస్ఎస్ భావజాలాన్ని ఆధారంగా చేసుకుంటూ హిందుత్వ ఎజెండాను అమలు చేస్తోంది. రెండు సంస్థలు స్వతంత్రంగా ఉన్నప్పటికీ, ఆర్ఎస్ఎస్ స్వయం సేవకుల సంస్థాగత మద్దతు బీజేపీ విస్తరణకు కీలకం. మోదీ లాంటి నాయకులు దీని ’ప్రచారక్’ (ప్రచారకుడు) నుంచి ప్రధాని వరకు ఎదగడం ఈ అనుబంధానికి నిదర్శనం.
మూడుసార్లు నిషేధం..
వందేళ్ల ఆర్ఎస్ఎస్ ప్రయాణం అనేక ఒడిదుడుకులతో సాగింది. నిషేధాలు, వ్యతిరేకతలు ఆర్ఎస్ఎస్ ప్రయాణం సవాళ్లతో కూడినది. 1947లో స్వాతంత్య్రం తర్వాత, జవహర్లాల్ నెహ్రూ నాయకత్వంలోని కాంగ్రెస్ దానిని లౌకికవాదానికి వ్యతిరేకంగా చూసింది. ఆధునిక, మతనిరపేక్ష భారత్ను ఆశించిన నెహ్రూ వ్యతిరేకత మధ్య, ఆర్ఎస్ఎస్ మూడుసార్లు నిషేధాలు ఎదుర్కొంది. 1948లో మహాత్మా గాంధీ హత్య తర్వాత, 1975–77 ఎమర్జెన్సీలో ఇందిరా గాంధీ చేత, 1992 బాబ్రీ మసీదు కూల్చివేత తర్వాత పీవీ నర్సింహారావు పాలనలో ఆర్ఎస్ఎస్పై నిషేధం విధించారు. ఈ సంఘటనలు దాని హిందుత్వ లక్ష్యాలను మతతత్వవాదంగా చిత్రీకరించాయి. కాంగ్రెస్, కమ్యూనిస్ట్ పార్టీలు దానిని మతపరమైన రాజకీయ సాధనంగా ఆరోపిస్తున్నారు. అయితే మద్దతుదారులు దానిని జాతీయ ఐక్యతకు బలమైన స్వచ్ఛంద శక్తిగా వర్ణిస్తారు.
స్వాతంత్య్ర ఉద్యమంలో పాత్ర..
ఆర్ఎస్ఎస్ స్థాపకుడు హెగ్డేవార్ 1921 శాసనోల్లంఘన ఉద్యమంలో పాల్గొని, ఒక సంవత్సరం జైలు శిక్ష అనుభవించారు. అప్పటికే కాంగ్రెస్ కార్యక్రమాల్లో చురుకుగా ఉన్న ఆయన, సంఘ్ స్థాపనకు ముందు స్వాతంత్య్ర పోరాటంలో భాగమయ్యారు. అయితే, 1925 తర్వాత ఆర్ఎస్ఎస్ రాజకీయ ఉద్యమాలకు దూరంగా ఉండాలని నిర్ణయించుకుంది. ఇది కాంగ్రెస్తో సహకారం చేయకుండా, బ్రిటిష్లకు ప్రత్యక్ష మద్దతు ఇవ్వకపోయినా, స్వాతంత్య్ర ఉద్యమంలో స్వచ్ఛంద పోరాటానికి పాల్గొనలేదు. కాంగ్రెస్ ఆరోపణలు దీనిని ‘బ్రిటిష్ సహకారి’గా చిత్రీకరిస్తున్నాయి, కానీ ఇది అతిశయోక్తి. ఇక్కడ విశ్లేషణాత్మకంగా చూస్తే, ఆర్ఎస్ఎస్ తన శక్తిని హిందూ సమాజ బలోపేతంపై కేంద్రీకరించడం వల్ల ఉద్యమంలో పరిమిత పాత్ర పోషించింది. బదులుగా, ఇది దీర్ఘకాలిక సాంస్కృతిక మార్పుకు దారితీసింది. స్వయం సేవకులు, కుల వివక్షతను తొలగించే కార్యక్రమాల్లో చురుకుగా ఉన్నారు. ఇది సామాజిక సమానత్వానికి దోహదపడిందని మద్దతుదారులు చెబుతారు.
బ్రిటిషర్లకు సీపీఐ మద్దతు..
కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సీపీఐ) కూడా 1942 క్విట్ ఇండియా ఉద్యమాన్ని వ్యతిరేకించి, రెండో ప్రపంచ యుద్ధంలో బ్రిటిష్లకు మద్దతు ఇచ్చింది – సోవియట్ యూనియన్ ప్రభావంతో. ఈ సమానత్వం రాజకీయ సంస్థలు తమ లక్ష్యాలకు అనుగుణంగా చర్యలు తీసుకుంటాయని సూచిస్తుంది.
ఆర్ఎస్ఎస్ భారతీయ రాజకీయాల్లో అనివార్య శక్తిగా మారినప్పటికీ, దాని స్వాతంత్య్ర పోరాట పాత్ర పరిమితంగా ఉంది. హెగ్డేవార్ వంటి వ్యక్తుల ప్రారంభ పాల్గొన్నప్పటికీ, సంస్థ హిందుత్వ ఆధారంగా సామాజిక మార్పును ప్రాధాన్యతగా చేసుకుంది. బీజేపీ ద్వారా దాని ప్రభావం పెరిగినప్పటికీ, లౌకికవాదులు దానిని విభజనకర శక్తిగా చూస్తున్నారు.
