Mahatma Gandhi son Harilal: బీహార్ మాజీ ముఖ్యమంత్రి లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్ ఇటీవల తన పెద్ద కుమారుడు తేజ్ ప్రతాప్ యాదవ్‌ను ఇంటి నుంచి బహిష్కరించడమే కాకుండా అతనితో సంబంధాలను కూడా తెంచుకున్నారు. భారత రాజకీయాల్లో సంబంధాలు తెగిపోయిన కథలు చాలా ఉన్నాయి. అతి పెద్ద కేసు మహాత్మా గాంధీది. ఆయన తన పెద్ద కుమారుడు హరిలాల్‌తో సంబంధాలను ఒక విధంగా తెంచుకున్నారు. వారిద్దరి మధ్య సంబంధంలో చాలా లోతైన అగాధం ఏర్పడింది.
మహాత్మా గాంధీకి నలుగురు కుమారులు. వారు హరిలాల్, రామదాస్, హరిదాస్, దేవదాస్. వారిలో హరిలాల్ పెద్ద కుమారుడు. అతను 1888లో జన్మించాడు. అతను బాల్యం నుండే తెలివైనవాడు. చదువులంటే ప్రత్యేక ఆసక్తి ఉండేది. తన తండ్రిలాగే తాను కూడా ఇంగ్లాండ్ వెళ్లి లా చదివి ప్రఖ్యాత న్యాయవాది కావాలని అతని కల. కానీ గాంధీజీ దీనికి పూర్తిగా వ్యతిరేకం. అతను న్యాయశాస్త్రం చదవడానికి విదేశాలకు వెళ్లడాన్ని పూర్తిగా తిరస్కరించాడు.
అప్పుడే తండ్రి కొడుకుల మధ్య మొదటి విభేదాలు వచ్చాయి.
ఉన్నత విద్య లక్ష్యం డబ్బు సంపాదించడం మాత్రమే కాదని, సామాజిక సేవ, నైతిక ఉద్ధరణ అని గాంధీజీ విశ్వసించారు. పాశ్చాత్య జీవనశైలి ప్రభావంతో భారతీయ సంస్కృతి, విలువలు భ్రష్టుపట్టిపోతాయని ఆయన నమ్మాడు. ఈ అభిప్రాయ భేదం తండ్రీ కొడుకుల సంబంధంలో మొదటి చీలికను సృష్టించింది. గాంధీజీ తన ఆత్మకథ “ది స్టోరీ ఆఫ్ మై ఎక్స్‌పెరిమెంట్ విత్ ట్రూత్” లో దీని గురించి ప్రస్తావించారు.
ఇంగ్లాండ్ వెళ్లి న్యాయశాస్త్రం చదవాలనే హరిలాల్ కోరికను గాంధీజీ తిరస్కరించారు. హరిలాల్ సామాజిక సేవను చేపట్టి స్వాతంత్ర్య పోరాటంలో పాల్గొంటే మంచిదని, ఇది మరింత ముఖ్యమని ఆయన అన్నారు. హరిలాల్ తీవ్ర దిగ్భ్రాంతికి గురయ్యాడు. అతను దానిని తన స్వేచ్ఛ, ఆత్మగౌరవంపై దాడిగా పరిగణించడం ప్రారంభించాడు.
అతను తన తండ్రిని బహిరంగంగా వ్యతిరేకించడం
హరిలాల్ తన తండ్రితో తనకున్న విభేదాలను చాలాసార్లు బహిరంగంగా వ్యక్తం చేశాడు. అతను క్రమంగా గాంధీజీ భావజాలాన్ని వ్యతిరేకించాడు. ఈ కాలంలో, హరిలాల్ తన తండ్రి ఉద్యమంలో కూడా పాల్గొనలేదు. ఇది కుటుంబంలో, సమాజంలో చర్చనీయాంశంగా మారింది. గాంధీజీ ఈ తిరుగుబాటును చాలా తీవ్రంగా తీసుకున్నారు. నెమ్మదిగా ఆమె హరిలాల్‌ను తన జీవితం నుంచి దూరం చేయడం ప్రారంభించింది.
వార్తాపత్రికలలో తండ్రికి వ్యతిరేకంగా వ్యాసాలు రాశారు.
హరిలాల్ మహాత్మా గాంధీ విధానాలను బహిరంగంగా చాలాసార్లు విమర్శించారు. గాంధీజీ తన దేశానికి, ప్రజలకు స్వేచ్ఛ కలను చూపించారని, కానీ తన కుటుంబానికి అన్యాయం చేశారని ఆయన చెప్పేవారు. హరిలాల్ తన తండ్రికి వ్యతిరేకంగా అనేక వార్తాపత్రికలలో లేఖలు, వ్యాసాలు రాశాడు. అతను పాశ్చాత్య విద్య, ఆధునిక జీవనశైలికి మద్దతుదారుడు.
గాంధీ పెద్ద కొడుకు మతం కూడా మారాడట. దీంతో మరింత కోపం వచ్చిందట గాంధీకి. గాంధీజీ అతన్ని బహిరంగంగా చాలాసార్లు తిట్టాడు. మందలించాడు. సమాజం మొత్తం తనను ‘గాంధీజీ చెడిపోయిన కొడుకు’గా మాత్రమే చూస్తుందని హరిలాల్ భావించాడు. రాజకీయ, కుటుంబ తిరుగుబాటును వ్యక్తపరచడానికే హరిలాల్ ఇలా చేశాడని ఆ కాలపు వార్తాపత్రికలలో వార్తలు వచ్చాయి.
ఇది సంబంధాన్ని మరింత విచ్ఛిన్నం చేసింది
దీనితో మహాత్మా గాంధీ తీవ్ర దిగ్భ్రాంతికి గురయ్యారు. ఎందుకంటే అతను అప్పటికే హరిలాల్ మద్యపానం, చెడు సహవాసం, క్రమరహిత జీవనశైలితో బాధపడుతున్నాడు. మతంలోకి మారడం వల్ల ఈ సంబంధంలోని మిగిలిన బంధం కూడా తెగిపోయింది. (రిఫరెన్స్: గుహ, రామచంద్ర. ‘గాంధీ: ది ఇయర్స్ దట్ చేంజ్డ్ ది వరల్డ్, 1914-1948’, 2018). గాంధీజీ ఈ సంఘటనను వ్యక్తిగత బాధగా తీసుకున్నారు. హరిలాల్ తరువాత హిందూ మతంలోకి తిరిగి మారినప్పటికీ, అప్పటికి తండ్రి కొడుకుల మధ్య అగాధం పూడ్చలేనిదిగా మారింది.
నువ్వే నా అతిపెద్ద వైఫల్యం.
గాంధీజీ హరిలాల్ కు అనేక లేఖలు రాశారు. వాటిలో ఆయన ఒక తండ్రిగా కాకుండా ఒక నైతిక గురువుగా సంభాషించారు. అతను హరిలాల్‌తో తనను తాను మెరుగుపరుచుకోవాలని, మద్యం, చెడు అలవాట్లకు దూరంగా ఉండాలని చెప్పేవాడు. గాంధీజీ లేఖల్లో హరిలాల్ పట్ల అనురాగం ఉంది, కానీ అవి కఠినంగా కూడా ఉన్నాయి.
గాంధీజీ ఒక లేఖలో ఇలా రాశారు –
“నువ్వు నా అతిపెద్ద వైఫల్యం.” ఈ వాక్యం వారి సంబంధం లోతు, విచ్ఛిన్నతను సంపూర్ణంగా బయటకు తెస్తుంది.
ముంబై వీధుల్లో దుఃఖంలో మరణించారు.
1948లో మహాత్మా గాంధీ హత్యకు గురయ్యారు. కొన్ని నెలల తర్వాత, హరిలాల్ గాంధీ ముంబై వీధుల్లో అజ్ఞాతంలో, దుఃఖంలో మరణించారు. అతని అంత్యక్రియలకు కొద్దిమంది కుటుంబ సభ్యులు మాత్రమే హాజరయ్యారు. హరిలాల్ జీవితం మద్యం, అప్పులు, అనారోగ్యం, నిరాశతో ముగిసింది. మహాత్మా గాంధీ తన చివరి రోజుల్లో హరిలాల్ పేరును ఉచ్చరించడం కూడా మానేశారని చెబుతారు.
తండ్రి పేరు మీద చాలా మంది దగ్గర అప్పు తీసుకున్నాడు.
హరిలాల్ ‘బాపు పేరుతో’ దేశవ్యాప్తంగా గాంధీకి మద్దతు ఇచ్చే ధనవంతులైన వ్యాపారవేత్తలు, సామాజిక కార్యకర్తలు, కుటుంబ పరిచయస్తుల నుంచి రుణాలు తీసుకున్నాడట. ఈ విషయం గాంధీజీకి తెలియగానే ఆయన చాలా కోపంగా ఉండేవారట. “హరిలాల్ కి నా పేరుతో ఎలాంటి సంబంధం లేదు” అని బహిరంగంగా ప్రకటించారట కూడా.
Disclaimer: ఈ సమాచారం కేవలం అవగాహన కోసం మాత్రమే అందిస్తున్నాము. దీన్ని oktelugunews.com నిర్ధారించదు. ఈ సూచనలు పాటించే ముందు నిపుణుల సలహాలు తీసుకోగలరు.
