Sutlej Impact on India : భారత్లోని పంజాబ్లో ప్రవహించే సట్లేజ్ నది ఆ రాష్ట్ర ప్రజల దాహం తీరుస్తోంది. రైతులకు సాగునీరు అందిస్తోంది. అయితే ఈ నది ఇప్పుడు భారత రూపు రేఖలు కూడా మార్చబోతోంది. ఈ నది ఇసుకలో టాంటలం అనే అరుదైన లోహం ఉనికిని ఐఐటీ రోపర్ పరిశోధకులు 2023లో గుర్తించారు. ఈ ఆవిష్కరణ భారత ఎలక్ట్రానిక్స్, సెమీకండక్టర్ పరిశ్రమలకు, అలాగే దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థకు గణనీయమైన ప్రభావం చూపే అవకాశం ఉంది.
టాంటలం అంటే ఏమిటి?
టాంటలం (Ta, అటామిక్ నంబర్ 73) ఒక అరుదైన, బూడిద రంగు, గట్టి, తుప్పు–నిరోధక లోహం. ఇది 1802లో స్వీడిష్ రసాయన శాస్త్రవేత్త ఆండర్స్ గుస్టాఫ్ ఎకెన్బర్గ్ చేత గుర్తించబడింది. ఈ లోహం గ్రీకు పురాణంలోని టాంటలస్ అనే పాత్ర పేరు మీద నామకరణం చేయబడింది, ఎందుకంటే ఇది ఆమ్లాలలో కరగని లక్షణం కలిగి ఉంది.
టాంటలం ప్రధాన లక్షణాలు:
తుప్పు నిరోధకత: గాలికి గురైనప్పుడు ఇది ఒక ఆక్సైడ్ పొరను ఏర్పరుస్తుంది, ఇది బలమైన ఆమ్లాలతో కూడా తొలగించడం కష్టం.
అధిక ద్రవీభవన స్థానం: టంగ్స్టన్, రీనియం తర్వాత ఇది మూడవ అత్యధిక ద్రవీభవన స్థానం కలిగిన లోహం.
నీడతనం: స్వచ్ఛమైన టాంటలం సన్నని తీగలుగా లాగవచ్చు, ఇది ఎలక్ట్రానిక్ ఉపకరణాలలో ఉపయోగపడుతుంది.
టాంటలం ప్రధానంగా ఎలక్ట్రానిక్స్, సెమీకండక్టర్లు, ఏరోస్పేస్, వైద్య పరికరాలు, మరియు రసాయన శాస్త్ర పరిశ్రమలలో ఉపయోగించబడుతుంది.
సట్లేజ్ నది ఇసుకలో గుర్తింపు..
ఐఐటీ రోపర్లోని సివిల్ ఇంజనీరింగ్ విభాగంలో అసిస్టెంట్ ప్రొఫెసర్ డాక్టర్ రెస్మీ సెబాస్టియన్ నేతత్వంలోని పరిశోధక బృందం, సట్లేజ్ నది ఇసుకలో టాంటలం ఉనికిని గుర్తించింది. ఈ ఆవిష్కరణ ఒక అనుకోని ఫలితం, ఎందుకంటే ఈ బృందం మొదట ఇసుక, రాళ్ల యొక్క డైనమిక్ లక్షణాలను భూకంపాల సందర్భంలో అధ్యయనం చేస్తోంది. ఈ క్రమంలో 2021 జూలైలో నిర్వహించిన పరీక్షలలో, పరిశోధకురాలు సాక్షి రోహిల్లా ఇసుక నమూనాలలో టాంటలం జాడలను కనుగొన్నారు. ఈ ఫలితాలు Soil Dynamics and Earthquake Engineering అనే అంతర్జాతీయ జర్నల్లో ప్రచురితమయ్యాయి. టాంటలం ఉనికి హిమాలయ ప్రాంతంలో భారతీయ, యురేషియన్ టెక్టోనిక్ ప్లేట్ల కదలికల వల్ల కావచ్చని డాక్టర్ రీత్ కమల్ తివారీ సూచించారు. సట్లేజ్ నది యొక్క 80% క్యాచ్మెంట్ ప్రాంతం చైనాలోని టిబెట్లో ఉంది, కాబట్టి టాంటలం మూలం గురించి స్పష్టత కోసం మరింత అన్వేషణ జరుగుతోంది.
భారత ఆర్థిక వ్యవస్థపై ప్రభావం
సట్లేజ్ నదిలో టాంటలం ఆవిష్కరణ భారతదేశ ఆర్థిక వ్యవస్థకు బహుముఖ ప్రభావాలను కలిగి ఉంటుంది. ఈ లోహం ఆర్థిక, వ్యూహాత్మక, పర్యావరణ ప్రాముఖ్యతను కలిగి ఉంది.
1. దిగుమతులపై ఆధారపడటం తగ్గించడం
ప్రస్తుతం, భారతదేశం తన టాంటలం అవసరాలను దాదాపు పూర్తిగా దిగుమతుల ద్వారా తీర్చుకుంటోంది, ఖ్యంగా యునైటెడ్ స్టేట్స్, యునైటెడ్ కింగ్డమ్,·జర్మనీ నుండి. ఈ దిగుమతులు సరఫరా గొలుసు అంతరాయాలు, ధరల హెచ్చుతగ్గులకు లోనవుతాయి. స్థానికంగా టాంటలం నిక్షేపాలు లభ్యమైతే, ఈ ఆధారపడటం గణనీయంగా తగ్గుతుంది, ఇది దేశ ఆర్థిక స్థిరత్వానికి దోహదపడుతుంది.
2. ఎలక్ట్రానిక్స్, సెమీకండక్టర్ పరిశ్రమలకు ఊతం
టాంటలం ఎలక్ట్రానిక్ ఉపకరణాలలో, ముఖ్యంగా కెపాసిటర్లు, రెసిస్టర్లు, సెమీకండక్టర్లలో విస్తృతంగా ఉపయోగించబడుతుంది. స్మార్ట్ఫోన్లు, ల్యాప్టాప్లు, డిజిటల్ కెమెరాలు వంటి పోర్టబుల్ ఎలక్ట్రానిక్ ఉపకరణాలలో టాంటలం కెపాసిటర్లు విద్యుత్ను సమర్థవంతంగా నిల్వ చేస్తాయి. స్థానిక టాంటలం లభ్యత ఈ పరిశ్రమలలో స్వావలంబనను పెంచి, ఉత్పాదన ఖర్చులను తగ్గిస్తుంది.
ఉద్యోగ సృష్టి: టాంటలం ప్రాసెసింగ్ సౌకర్యాలు స్థాపించడం వల్ల పంజాబ్, హిమాచల్ ప్రదేశ్ ప్రాంతాలలో ఉద్యోగ అవకాశాలు పెరుగుతాయి. ఈ పరిశ్రమల అభివృద్ధి సాంకేతిక నైపుణ్యాలను పెంపొందిస్తుంది, ఇది దీర్ఘకాలిక ఆర్థిక ప్రయోజనాలను అందిస్తుంది.
3. వ్యూహాత్మక ప్రాముఖ్యత
టాంటలం ఒక వ్యూహాత్మక ఖనిజంగా పరిగణించబడుతుంది, ఎందుకంటే ఇది రక్షణ, ఏరోస్పేస్, వైద్య రంగాలలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. ఉదాహరణకు, టాంటలం కార్బైడ్, గ్రాఫైట్ కలయిక అత్యంత కఠినమైన పదార్థాలలో ఒకటిగా ఉపయోగించబడుతుంది, ఇది హై–స్పీడ్ మెషిన్ టూల్స్లో ఉపయోగపడుతుంది. స్థానిక టాంటలం లభ్యత భారతదేశం యొక్క భౌగోళిక–రాజకీయ స్థితిని బలోపేతం చేస్తుంది.
4. సరఫరా గొలుసు స్థిరత్వం
ప్రపంచ టాంటలం సరఫరా ప్రధానంగా డెమొక్రాటిక్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ కాంగో (DRC), రువాండా, బ్రెజిల్లో కేంద్రీకృతమై ఉంది, ఇక్కడ సరఫరా గొలుసు అస్థిరత, ధరల హెచ్చుతగ్గులు సాధారణం. సట్లేజ్ నదిలో టాంటలం నిక్షేపాలు వాణిజ్యపరంగా లాభదాయకమైతే, భారతదేశం ఈ మార్కెట్లో కీలక పాత్ర పోషించవచ్చు, దీనివల్ల సరఫరా గొలుసు స్థిరత్వం మెరుగుపడుతుంది.
సవాళ్లు, పర్యావరణ పరిగణనలు
టాంటలం ఆర్థిక ప్రయోజనాలను అందించినప్పటికీ, ఇది పర్యావరణ సవాళ్లను కూడా తెస్తుంది. సట్లేజ్ నది ఒక ప్రధాన జీవనాడి, దాని ఇసుకలో లోహం వెలికి తీయడం ద్వారా సమస్యలు ఉత్పన్నమవచ్చు:
పర్యావరణ నష్టం: నదీ పర్యావరణ వ్యవస్థను దెబ్బతీస్తాయి, జలచర జీవులపై ప్రభావం చూపవచ్చు.
నీటి కాలుష్యం: లోహం వెలికితీతకు ఉపయోగించే రసాయనాలు నీటి నాణ్యతను ప్రభావితం చేయవచ్చు.
స్థానిక సమాజాలపై ప్రభావం: నదీతీరంలో నివసించే సమాజాల జీవనోపాధి, వల్ల ప్రభావితం కావచ్చు.
భవిష్యత్తు దిశలు
ఐఐటీ రోపర్ బృందం పంజాబ్ ప్రభుత్వానికి 125 ప్రదేశాల నుంచి సట్లేజ్ నది నమూనాలను సేకరించి, టాంటలం, ఇతర అరుదైన ఖనిజాల ఉనికిని నిర్ధారించాలని ప్రతిపాదించింది. ఈ అధ్యయనాలు టాంటలం నిక్షేపాల పరిమాణం, ఆర్థిక సాధ్యతను నిర్ధారిస్తాయి. అదనంగా, కేంద్ర ప్రభుత్వం 2024–25 బడ్జెట్లో టాంటలం ఖనిజాలపై కస్టమ్స్ డ్యూటీని తొలగించింది. ఇది స్థానిక ఉత్పత్తిని ప్రోత్సహించే చర్యగా భావించబడుతుంది.
