Manipur Meitei Kuki conflict: ఈశాన్య భారతదేశం, ముఖ్యంగా మణిపూర్, నాగాలాండ్, జాతి సంఘర్షణలు, రాజకీయ అస్థిరత, చారిత్రక అసంతృప్తి కారణంగా అశాంతికి కేంద్రంగా ఉంది. మణిపూర్లో మైతీ–కుకీ సంఘర్షణలు, నాగాలాండ్లో స్వాతంత్య్ర డిమాండ్లు కేంద్ర ప్రభుత్వానికి సవాళ్లను రేపుతున్నాయి. మోదీ ప్రభుత్వం ఈ సమస్యలను పరిష్కరించడంలో అనేక అడ్డంకులు ఎదుర్కొంటోంది. ఈశాన్య రాష్ట్రాలలో అల్లర్లకు కారణాలు, తెగల మధ్య ఆధిపత్య పోరు, ఇతర రాష్ట్రాలతో తేడాలు, సాధ్యమైన పరిష్కార మార్గాలను అన్వేషిస్తోంది.
మణిపూర్లో 2023 నుంచి మైతీ, కుకీ–జో తెగల మధ్య జాతి సంఘర్షణలు తీవ్రమవుతున్నాయి, దీని వల్ల వందలాది మరణాలు, వేలాది మంది వలసలు సంభవించాయి. మోదీ ప్రభుత్వం శాంతి స్థాపనలో విఫలమవడానికి అనేక కారణాలు ఉన్నాయి.
కేంద్ర నాయకత్వ లోపం..
మోదీ లేదా హోం మంత్రి అమిత్ షా మణిపూర్ను సందర్శించకపోవడం స్థానికులలో అసంతృప్తిని పెంచింది. సమస్యను రాష్ట్ర ప్రభుత్వానికి వదిలేయడం సంక్షోభాన్ని మరింత తీవ్రతరం చేసింది.
రాష్ట్ర ప్రభుత్వ పక్షపాతం..
మైతీ ఆధిపత్యంలోని బీజేపీ ప్రభుత్వం కుకీ–జో తెగల ఆందోళనలను పరిగణనలోకి తీసుకోకపోవడం విమర్శలకు దారితీసింది.
న్యాయస్థాన ఆదేశాలు.. మైతీలకు షెడ్యూల్డ్ ట్రైబ్ (ST) హోదా కోసం హైకోర్టు సూచనలు సంఘర్షణకు ఆజ్యం పోసాయి.
కఠిన చట్టాలు: ఆర్మ్డ్ ఫోర్సెస్ స్పెషల్ పవర్స్ యాక్ట్ (AFSPA) వంటి చట్టాలు స్థానికులలో ఆగ్రహాన్ని రేకెత్తిస్తున్నాయి.
Also Read: Donald Trump: సీజ్ ఫైర్ ఉల్లంఘన.. ఇజ్రాయెల్ పై ట్రంప్ ఫైర్
నాగాలాండ్ సమస్య కూడా..
నాగాలాండ్లో నాగా తెగలు గ్రేటర్ నాగలిమ్ లేదా స్వాతంత్య్రం కోసం దశాబ్దాలుగా పోరాడుతున్నాయి. 2015 నాగా శాంతి ఒప్పందం ఆశలను రేకెత్తించినప్పటికీ, పూర్తి పరిష్కారం ఇంకా సాధ్యం కాలేదు. నాగా నేషనల్ సోషలిస్ట్ కౌన్సిల్ (NSCN-IM) గ్రేటర్ నాగలిమ్లో ఇతర రాష్ట్రాల నాగా ప్రాంతాలను చేర్చాలని కోరుతోంది, దీనిని మణిపూర్, అస్సాం వ్యతిరేకిస్తున్నాయి. 2015 ఒప్పంద వివరాలు బహిర్గతం కాకపోవడం, ప్రత్యేక జెండా, రాజ్యాంగం కోసం డిమాండ్లు చర్చలను ఆలస్యం చేస్తున్నాయి. నాగా తెగలలో ఏకాభిప్రాయం లేకపోవడం, NSCN విభిన్న వర్గాలు పరిష్కారాన్ని సంక్లిష్టం చేస్తున్నాయి.
ఈశాన్య రాష్ట్రాల్లో అల్లర్ల కారణాలు
ఈశాన్య రాష్ట్రాలు (మణిపూర్, నాగాలాండ్, అస్సాం, మేఘాలయ, మిజోరం, త్రిపుర, అరుణాచల్ ప్రదేశ్, సిక్కిం) అశాంతికి కొన్ని కారణాలు ఉన్నాయి.
జాతి వైవిధ్యం: 200కు పైగా తెగలు, 400 భాషలు/మాండలికాలతో ఈ ప్రాంతం వైవిధ్యమైనది. భూమి, రాజకీయ ఆధిపత్యం కోసం తెగల మధ్య పోటీ సంఘర్షణలకు దారితీస్తోంది.
చారిత్రక విభజన: బ్రిటిష్ హయాంలో ఈ ప్రాంతం ఒంటరిగా ఉండడం, స్వాతంత్య్రానంతరం భారత్లో విలీనం కావడం స్థానికులలో అసంతృప్తిని సృష్టించింది.
వనరుల దోపిడీ: చమురు, బొగ్గు వంటి వనరుల దోపిడీ స్థానికులకు ప్రయోజనం చేకూర్చకపోవడం.
సైనికీకరణ: AFSPA వంటి చట్టాలు మానవ హక్కుల ఉల్లంఘనలకు దారితీస్తున్నాయి.
ఆర్థిక వెనుకబాటుతనం: మౌలిక సదుపాయాలు, ఉపాధి అవకాశాల కొరత యువతలో తిరుగుబాటు ధోరణులను పెంచుతోంది.
తెగల మధ్య ఆధిపత్య పోరు..
ఈశాన్య రాష్ట్రాలలో తెగల మధ్య ఆధిపత్యం కోసం పోటీ సంఘర్షణలకు కారణం. మైతీలు లోయలో, కుకీ–నాగాలు కొండ ప్రాంతాల్లో నివసిస్తారు. భూమి, రిజర్వేషన్లపై విభేదాలు సంఘర్షణలకు దారితీస్తున్నాయి. మైతీలు మణిపూర్ రాజకీయాల్లో ఆధిపత్యం కలిగి ఉండగా, ఇతర తెగలు స్వయం పరిపాలన లేదా స్వతంత్ర రాష్ట్రాలను డిమాండ్ చేస్తున్నాయి.
చారిత్రక శత్రుత్వం..
1990లలో నాగా–కుకీ, మైతీ–కుకీ సంఘర్షణలు ఇప్పటికీ అసమ్మతిని కొనసాగిస్తున్నాయి. ప్రతి తెగ తమ సంస్కృతి, గుర్తింపును కాపాడుకోవాలనే ఆకాంక్ష సంఘర్షణలకు కారణమవుతోంది.
ఈశాన్య రాష్ట్రాలు ఇతర రాష్ట్రాలకు తేడాలు..
ఈశాన్య రాష్ట్రాలు బహుళ జాతులు, భాషలతో వైవిధ్యమైనవి, ఇతర రాష్ట్రాల్లో ఇది తక్కువ. క్రై స్తవం ఈశాన్య రాష్ట్రాల్లో ఆధిపత్యం వహిస్తుంది, ఇతర రాష్ట్రాల్లో హిందూ, ఇస్లాం మతాలు ప్రధానం. సిలిగురి కారిడార్ ద్వారా మాత్రమే దేశంతో అనుసంధానమై, విదేశీ సరిహద్దులతో ఉన్న ఈ ప్రాంతం ఒంటరిగా ఉంది. AFSPA వంటి చట్టాలు ఈశాన్య రాష్ట్రాల్లో మాత్రమే విస్తృతంగా అమలులో ఉన్నాయి. మౌలిక సదుపాయాలు, పారిశ్రామిక అభివద్ధి ఇతర రాష్ట్రాలతో పోలిస్తే తక్కువ.
Also Read: Devineni Uma Join YSRCP: వైసీపీలోకి టిడిపి మాజీ మంత్రి.. ఫుల్ క్లారిటీ వచ్చేసిందిగా!
పరిష్కార మార్గాలు
చర్చలు, మధ్యవర్తిత్వం: నిష్పక్షపాత మధ్యవర్తుల ద్వారా తెగల మధ్య సంప్రదింపులు, మణిపూర్లో తటస్థ ముఖ్యమంత్రి నియామకం.
స్వయం పరిపాలన: 6వ షెడ్యూల్ కింద స్వయం పరిపాలనా జిల్లాలను బలోపేతం చేయడం, నాగా, కుకీ డిమాండ్లను పరిగణనలోకి తీసుకోవడం.
ఆర్థిక అభివృద్ధి: రహదారులు, రైల్వే, ఉపాధి అవకాశాలను పెంచడం ద్వారా అసంతృప్తిని తగ్గించవచ్చు.
AFSPA సవరణ/రద్దు: మానవ హక్కుల ఉల్లంఘనలను తగ్గించడానికి అఊ్కఅను సవరించడం లేదా రద్దు చేయడం.
శాంతి ఒప్పంద అమలు: నాగా శాంతి ఒప్పందం వంటి ఒప్పందాలను స్పష్టమైన రోడ్మ్యాప్తో అమలు చేయడం.
