America : కాలిఫోర్నియా మంటలను అదుపు చేయలేని విధంగా చేస్తున్న శాంటా అనా గాలులు ఏమిటి?

America : గత రెండు రోజులుగా అమెరికాలోని కాలిఫోర్నియాలోని లాస్ ఏంజిల్స్ అడవిలో మంటలు అంటుకున్నాయి. ఇది ఇప్పుడు మరింత ప్రమాదకరంగా మారుతోంది. అడవుల నుండి మంటలు నగరంలోని నివాస ప్రాంతాలకు వ్యాపిస్తున్నాయి. ప్రస్తుతం అక్కడ పరిస్థితి చాలా తీవ్రంగా ఉంది. 1.30 లక్షల మందిని వెంటనే ఆ ప్రాంతాన్ని ఖాళీ చేయాలని ఆదేశించారు. వీరిలో 70 వేలకు పైగా ప్రజలు ఇప్పటికే తమ ఇళ్లను విడిచిపెట్టారు. హాలీవుడ్‌లోని అనేక నాగరిక ప్రాంతాలు కూడా ఈ అగ్నిప్రమాదంలో చిక్కుకున్నాయి. ఇప్పటివరకు ఈ కార్చిచ్చు 4,856 హెక్టార్లను బూడిద చేసింది. వేలాది భవనాలు పూర్తిగా బూడిదయ్యాయి. మొదట్లో ఈ మంటలు పసిలాడెస్ అడవులకే పరిమితం అయ్యాయి, కానీ ఇప్పుడు ఆరు అడవులు కాలిపోతున్నాయి. పరిస్థితిని అదుపు చేయడానికి 2,000 మందికి పైగా అగ్నిమాపక సిబ్బంది రంగంలోకి దిగారు. హెలికాప్టర్లు, విమానాల సహాయంతో మంటలపై నీరు పోస్తున్నారు. కానీ ప్రతి ప్రయత్నం విఫలమవుతోంది. ఈ అగ్నిప్రమాదాన్ని మరింత ప్రమాదకరంగా మారుస్తున్నది శాంటా అనా డెవిల్ విండ్స్, దీనిని డెవిలిష్ విండ్స్ అని కూడా పిలుస్తారు. కానీ ఈ గాలులు ఎలా ఏర్పడతాయో, అవి అడవి మంటలను ఎందుకు అంత ప్రమాదకరంగా మారుస్తాయో తెలుసుకుందాం.

శాంటా అనా గాలులు అంటే ఏమిటి?
లాస్ ఏంజిల్స్‌లో జరిగిన అగ్నిప్రమాదాన్ని గత 16 ఏళ్లలో అత్యంత దారుణమైన అగ్నిప్రమాదంగా అభివర్ణిస్తున్నారు. నిజానికి, కాలిఫోర్నియాలోని లాస్ ఏంజిల్స్ నగరం పర్వతాల మధ్య ఉంది. ఇక్కడ పైన్ అడవులు ఉన్నాయి. ఈ ఎండిన పైన్ చెట్లు కాలిపోవడం వల్ల మంటలు చెలరేగాయి. గంటకు 160 కి.మీ వేగంతో వీచే ‘శాంటా సనా’ గాలులు ఈ పరిస్థితిని మరింత తీవ్రతరం చేయడానికి ప్రత్యేకంగా కారణమవుతాయి. సాధారణంగా శరదృతువు కాలంలో వీచే ఈ గాలులు చాలా వెచ్చగా ఉంటాయి. ఇవి దక్షిణ కాలిఫోర్నియాను ఎక్కువగా ప్రభావితం చేస్తాయి.

వాటి వేగం గంటకు 80-100 కిలోమీటర్ల వరకు ఉంటుంది. అవి పొడిగా, వేడిగా, చాలా బలంగా ఉంటాయి. ఇవి పర్వతాల గుండా వెళుతున్నప్పుడు వేడెక్కుతాయి. గాలి నుండి తేమను తొలగిస్తాయి. ఈ గాలి అడవులను చాలా ఎండిపోయేలా చేస్తుంది. దీని వల్లే మంటలను ఆర్పడం కష్టమవుతుంది. ఈ గాలులతో మంటలు వేగంగా వ్యాపించి, ఇళ్ళు, పొలాలను నాశనం చేశాయి. ఈ గాలులు వీచినప్పుడు, ఉక్కిరిబిక్కిరి చేసే పొగ, బూడిద ప్రజల జీవితాలను మరింత కష్టతరం చేస్తాయి.

శాంటా అనా గాలులు ఎలా ఏర్పడతాయి?
గ్రేట్ బేసిన్ (పశ్చిమ యునైటెడ్ స్టేట్స్‌లోని ఒక పెద్ద ఎడారి ప్రాంతం)పై అధిక పీడనం పెరిగినప్పుడు శాంటా అనా గాలులు ఏర్పడతాయి. గాలి క్రిందికి పడిపోయినప్పుడు, అది తేమను కోల్పోతుంది. ఈ గాలి తరువాత దక్షిణ కాలిఫోర్నియా వైపు సవ్యదిశలో ప్రవహిస్తుంది. ఇక్కడికి చేరుకునే ముందు, ఎడారి, తీర ప్రాంతాల మధ్య ఉన్న ఎత్తైన పర్వతాల గుండా వెళ్ళాలి. ఒక నది ఇరుకైన లోయలోకి ప్రవేశించినప్పుడు, దాని వేగం పెరిగినట్లే, ఈ గాలుల విషయంలో కూడా అలాగే జరుగుతుంది. అవి పర్వత మార్గాలు, లోయల గుండా వెళ్ళేటప్పుడు వేగంగా, పొడిగా, వేడిగా మారుతాయి. దీని కారణంగా, గాలిలో తేమ స్థాయి చాలా తక్కువగా ఉంటుంది. కొన్నిసార్లు ఇది కేవలం ఒక శాతానికి తగ్గుతుంది. చెట్లు, మొక్కలు కాగితం లాగా నిప్పు అంటుకోవడానికి సిద్ధంగా ఉన్నట్లుగా ఉంటుంది. రెండవది, ఈ గాలుల అధిక వేగం ఏదైనా నిప్పురవ్వను అడవి మంటగా మార్చడానికి సరిపోతుంది. అది పడిపోయిన విద్యుత్ తీగ అయినా లేదా సిగరెట్, అయినా, శాంటా అనా గాలులు దానిని నిప్పుగా మారుస్తాయి. దానిని ఆపడం అసాధ్యం అవుతుంది.

ఈ గాలులను ఆపడం సాధ్యమేనా?
ఈ గాలులు అగ్నికి ఆజ్యం పోసడమే కాకుండా ప్రజలను అసౌకర్యానికి గురి చేస్తాయి కాబట్టి ప్రజలు వీటిని ‘ఘోస్ట్’ అని పిలుస్తారు. ఈ గాలులు ఎక్కువగా అక్టోబర్ నుండి మార్చి మధ్య వీస్తాయి. వాటిని ఆపడం అసాధ్యం. వాతావరణ మార్పు, గ్లోబల్ వార్మింగ్ కారణంగా అవి మరింత ప్రమాదకరంగా మారుతున్నాయని శాస్త్రవేత్తలు విశ్వసిస్తున్నారు. ఎందుకంటే వాతావరణ మార్పుల కారణంగా ఉష్ణోగ్రతలు పెరుగుతున్నాయి.. వర్షాలు కురవవు. దీనివల్ల అగ్ని ప్రమాదాలు సమయానికి ముందే వెలుగులోకి వస్తున్నాయి.

ఈ గాలుల చరిత్ర
కాలిఫోర్నియాలో ప్రమాదకరమైన మంటలకు ఈ గాలులే ప్రధాన కారణమని చరిత్ర చూపిస్తుంది. 2018లో సంభవించిన వూల్సే అగ్నిప్రమాదం లాగానే. ముగ్గురు మరణించారు, 1,600 కి పైగా భవనాలు ధ్వంసమయ్యాయి. ఫ్రాంక్లిన్ అగ్నిప్రమాదం మాలిబు ప్రాంతంలో దాదాపు 50 ఇళ్లను నాశనం చేసింది. వైల్డ్‌ఫైర్ అలయన్స్ ప్రకారం, 2008 ప్రారంభంలో సయేర్‌లో జరిగిన అడవి మంటలు 600 కంటే ఎక్కువ భవనాలు, ఇళ్లను నాశనం చేశాయి. దీనికి ముందే 1961 లో కాలిఫోర్నియా అడవుల్లో మంటలు చెలరేగాయి. ఇది కాలిఫోర్నియా చరిత్రలో అత్యంత వినాశకరమైన అగ్నిప్రమాదంగా పరిగణించబడుతుంది.