Digital India : కోవిడ్–19 మహమ్మారి భారత్లో డిజిటల్ వినియోగాన్ని వేగవంతం చేసింది, ముఖ్యంగా 10–19 ఏళ్ల యువత మొబైల్ ఉపయోగంలో ముందంజలో ఉంది. స్మార్ట్ఫోన్లు, ఇంటర్నెట్ చొచ్చుకుపోవడం, సరసమైన డేటా ప్లాన్లు గ్రామీణ, పట్టణ యువతను డిజిటల్ ఆర్థిక వ్యవస్థలో చురుకుగా పాల్గొనేలా చేశాయి. రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (RBI) 2025లో 10 ఏళ్లు పైబడిన మైనర్లకు స్వతంత్ర బ్యాంక్ ఖాతాలను అనుమతించడం ద్వారా యువతలో ఆర్థిక స్వాతంత్య్రానికి బీజం వేసింది. ఈ మార్పులు యువతను ఆర్థికంగా సాధికారత కలిగిన తరంగా తీర్చిదిద్దడంతో పాటు, బ్యాంకులు, ఫిన్టెక్ సంస్థలకు కొత్త మార్కెట్ అవకాశాలను సృష్టించాయి.
Also Read : ఈ ప్రభుత్వ బ్యాంకులో FD పై అధిక వడ్డీతో భారీ రాబడి పొందొచ్చు..
పట్టణ, గ్రామీణ విస్తరణ
కోవిడ్ తర్వాత స్మార్ట్ఫోన్ వినియోగం గ్రామీణ, పట్టణ ప్రాంతాల్లో సమానంగా పెరిగింది. యాన్యువల్ స్టేటస్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషన్ రిపోర్ట్–2024 (ASER) ప్రకారం, గ్రామీణ యువతలో 75% మంది (14–16 ఏళ్లు) విద్యా కార్యకలాపాలు, డిజిటల్ హోంవర్క్, UPI ఆధారిత చెల్లింపుల కోసం స్మార్ట్ఫోన్లను ఉపయోగిస్తున్నారు. రిలయన్స్ జియో వంటి టెలికాం సంస్థలు అందించిన సరసమైన 4G సేవలు, చైనీస్ బ్రాండ్ల స్మార్ట్ఫోన్ల లభ్యత ఈ వృద్ధికి దోహదపడ్డాయి. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ఇంటర్నెట్ వినియోగం 2019లో 25% నుండి 2024 నాటికి 60%కి పెరిగిందని ఇంటర్నెట్ అండ్ మొబైల్ అసోసియేషన్ ఆఫ్ ఇండియా (IAMAI) నివేదిక తెలిపింది.
డిజిటల్ నైపుణ్యాల అభివృద్ధి
యువతలో డిజిటల్ నైపుణ్యాలు వేగంగా అభివృద్ధి చెందుతున్నాయి. సోషల్ మీడియా, ఆన్లైన్ షాపింగ్, గేమింగ్తోపాటు, విద్యార్థులు ఆన్లైన్ కోర్సులు, డిజిటల్ పరీక్షలు, ఇ–కామర్స్ కోసం మొబైల్లను ఉపయోగిస్తున్నారు. ఉదాహరణకు, గ్రామీణ యువతలో 60% మంది YouTube, Google Classroom వంటి ప్లాట్ఫామ్ల ద్వారా విద్యను అభ్యసిస్తున్నారని అ ఉఖనివేదిక తెలిపింది. ఈ డిజిటల్ నైపుణ్యాలు ఆర్థిక లావాదేవీలలో వారి చురుకుదనాన్ని పెంచుతున్నాయి.
డిజిటల్ పేమెంట్లలో యువత చొరవ..
యువతలో UPI (యూనిఫైడ్ పేమెంట్స్ ఇంటర్ఫేస్) వినియోగం విప్లవాత్మకంగా పెరిగింది. Google Pay, PhonePe, Paytm వంటి యాప్లు యువ వినియోగదారులకు అనుకూలమైన ఇంటర్ఫేస్లను అందిస్తున్నాయి. 14–18 ఏళ్ల యువత స్కూల్ క్యాంటీన్లో ఆహారం కొనడం, స్టేషనరీ షాపింగ్, లేదా OYO, Ola వంటి సేవల కోసం UPIని ఉపయోగిస్తోంది. నేషనల్ పేమెంట్స్ కార్పొరేషన్ ఆఫ్ ఇండియా (NPCI) డేటా ప్రకారం, 2024లో UPI లావాదేవీలలో 25% 18 ఏళ్ల లోపు వారివే. ్ఖ్కఐ సర్కిల్ ఫీచర్ ద్వారా తల్లిదండ్రుల ఖాతాల నుంచి పరిమిత చెల్లింపులు చేయడం యువతలో ఆర్థిక క్రమశిక్షణను పెంచుతోంది.
ఫిన్టెక్ యాప్ల పాత్ర
Junio, FamPay, Fyp వంటి ఫిన్టెక్ ప్లాట్ఫామ్లు యువత కోసం రూపొందిన డిజిటల్ వాలెట్లను అందిస్తున్నాయి. ఈ యాప్లు బ్యాంక్ ఖాతా అవసరం లేకుండా చిన్న లావాదేవీలను సులభతరం చేస్తాయి. FamPay ప్రీపెయిడ్ కార్డ్లు తల్లిదండ్రుల పర్యవేక్షణలో ఆన్లైన్ షాపింగ్, రిటైల్ చెల్లింపుల కోసం ఉపయోగించబడతాయి. ఈ ప్లాట్ఫామ్లు గేమిఫైడ్ ఫీచర్లు, రివార్డ్ల ద్వారా యువతను ఆకర్షిస్తున్నాయి.
మైనర్లకు స్వతంత్ర బ్యాంక్ ఖాతాలు
2025లో RBI అనుమతించిన నియమం ప్రకారం, 10 ఏళ్లు పైబడిన మైనర్లు స్వతంత్ర సేవింగ్స్ టర్మ్ డిపాజిట్ ఖాతాలను తెరిచి నిర్వహించవచ్చు. ఈ నిర్ణయం గతంలో తల్లిదండ్రుల పర్యవేక్షణలో నిర్వహించబడే ఖాతాల నుంచి ఒక ముందడుగు. మైనర్లు ఇప్పుడు ్ఖ్కఐ ద్వారా చెల్లింపులు, డెబిట్ కార్డ్ వినియోగం, ఆర్థిక లావాదేవీలలో స్వతంత్రంగా పాల్గొనవచ్చు. ఈ మార్పు యువతలో ఆర్థిక బాధ్యతను పెంచడంతో పాటు, బ్యాంకులకు భవిష్యత్ కస్టమర్ బేస్ను నిర్మించే అవకాశాన్ని కల్పిస్తోంది.
బ్యాంకులు, ఫిన్టెక్ సంస్థల స్పందన
SBI, HDFC, ICICI వంటి బ్యాంకులు మైనర్ల కోసం ప్రత్యేక సేవింగ్స్ ఖాతాలు, డెబిట్ కార్డులను అందిస్తున్నాయి. Kotak Mahindra Bank యొక్క “”Junior Account”, Axis Bank, ”Future Stars” ఖాతాలు యువతకు అనుకూలమైన ఫీచర్లను కలిగి ఉన్నాయి. ఫిన్టెక్ సంస్థలు కూడా యువత కోసం ఆకర్షణీయమైన ఉత్పత్తులను అభివృద్ధి చేస్తున్నాయి. ఉదాహరణకు, Junio యాప్ ద్వారా యువత తమ పాకెట్ మనీని డిజిటల్గా నిర్వహించవచ్చు, అదే సమయంలో తల్లిదండ్రులు లావాదేవీలను పర్యవేక్షించవచ్చు.
ఆర్థిక అక్షరాస్యతపై ప్రభావం
RBI 2023 సర్వే ప్రకారం, 30 ఏళ్ల లోపు వారిలో ఆర్థిక అక్షరాస్యత స్థాయిలు సాపేక్షంగా తక్కువగా ఉన్నాయి. నేషనల్ కౌన్సిల్ ఫర్ ఫైనాన్షియల్ ఎడ్యుకేషన్ (NCFE) 2019 సర్వే ప్రకారం, 18–29 ఏళ్ల వారిలో కేవలం 30% మందికి మాత్రమే ఆర్థిక నిర్వహణపై ప్రాథమిక అవగాహన ఉంది. ఈ లోటును అధిగమించడానికి, స్వతంత్ర బ్యాంక్ ఖాతాలు మరియు డిజిటల్ లావాదేవీలు యువతకు ఆర్థిక క్రమశిక్షణను నేర్పడంలో కీలకంగా మారాయి.
దీర్ఘకాలిక ప్రయోజనాలు
స్వంత బ్యాంక్ ఖాతాల ద్వారా యువత డబ్బు నిర్వహణ, బడ్జెటింగ్, సేవింగ్స్ ప్లానింగ్ను చిన్న వయస్సులోనే నేర్చుకుంటోంది. ఉదాహరణకు, పాకెట్ మనీని సేవింగ్స్ ఖాతాలో జమ చేయడం లేదా చిన్న టర్మ్ డిపాజిట్లలో పెట్టుబడి పెట్టడం వంటివి ఆర్థిక బాధ్యతను పెంచుతాయి. ఈ అలవాట్లు యువతను భవిష్యత్లో ఆర్థిక స్వతంత్రంగా మరియు బాధ్యతాయుతంగా తీర్చిదిద్దుతాయి.
కొత్త మార్కెట్ అవకాశాలు
RBI నిర్ణయం బ్యాంకులు, ఫిన్టెక్ సంస్థలకు యువతను లక్ష్యంగా చేసుకునే అవకాశాన్ని కల్పించింది. 14–18 ఏళ్ల యువత రోజువారీ చిన్న లావాదేవీల కోసం డిజిటల్ పేమెంట్లను ఉపయోగిస్తోంది, దీనితో బ్యాంకులు యువతకు అనుకూలమైన ఉత్పత్తులను రూపొందిస్తున్నాయి. ఫిన్టెక్ సంస్థలు గేమిఫైడ్ ఫీచర్లు, రివార్డ్ పాయింట్లు, సరళమైన ఇంటర్ఫేస్ల ద్వారా యువ కస్టమర్లను ఆకర్షిస్తున్నాయి.
ఆవిష్కరణలు, పోటీ
మైనర్ల కోసం ఆర్థిక సేవలలో ఫిన్టెక్ సంస్థలు మరియు బ్యాంకింగేతర ఆర్థిక సంస్థలు (NBFCs) తీవ్రంగా పోటీపడుతున్నాయి. NBFCs రుణాలను అందించడం ద్వారా యువతను ఆకర్షిస్తున్నాయి, ఇవి గాడ్జెట్ కొనుగోళ్లు లేదా విద్యా ఖర్చుల కోసం ఉపయోగపడతాయి. ఈ పోటీ డిజిటల్ ఆర్థిక సేవలలో ఆవిష్కరణలను వేగవంతం చేస్తోంది, యువతకు మరింత అనుకూలమైన ఉత్పత్తులను అందిస్తోంది.
ఆర్థిక స్వాతంత్య్రం
స్వతంత్ర బ్యాంక్ ఖాతాలు యువతలో ఆర్థిక బాధ్యతను పెంచుతున్నాయి. చిన్న వయస్సులోనే డిజిటల్ లావాదేవీలు నిర్వహించడం, బడ్జెట్ను ప్లాన్ చేయడం, సేవింగ్స్ను నిర్వహించడం వంటి నైపుణ్యాలు యువతను ఆర్థికంగా సన్నద్ధం చేస్తాయి. ఈ మార్పులు దీర్ఘకాలంలో ఆర్థిక స్థిరత్వాన్ని ప్రోత్సహిస్తాయి.
సామాజిక సమానత్వం
గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో డిజిటల్ పేమెంట్ల విస్తరణ ఆర్థిక చేరికను పెంచుతోంది. గ్రామీణ యువతకు డిజిటల్ ఆర్థిక సేవలకు ప్రాప్యత కల్పించడం ద్వారా పట్టణ–గ్రామీణ ఆర్థిక అసమానతలు తగ్గుతాయి. ఇది దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థకు దీర్ఘకాలిక ప్రయోజనాలను అందిస్తుంది.
భవిష్యత్ వ్యూహాలు
ఈ సవాళ్లను అధిగమించడానికి, బ్యాంకులు, ఫిన్టెక్ సంస్థలు యువత కోసం ఆర్థిక అక్షరాస్యత కార్యక్రమాలను అమలు చేయాలి. RBI, NPCI మైనర్ల కోసం UPI లావాదేవీలపై పరిమితులను నిర్దేశించడం, సైబర్ భద్రతా చర్యలను బలోపేతం చేయడం వంటి చర్యలను కొనసాగించాలి. పాఠశాలల్లో ఆర్థిక విద్యను పాఠ్యాంశంలో చేర్చడం ద్వారా యువతలో ఆర్థిక అవగాహనను మరింత పెంచవచ్చు.
