Pakistan: స్వాతంత్య్రం పొందిన తర్వాత, ముఖ్యంగా 1960 మరియు 1970 దశకాల్లో, పాకిస్థాన్ దక్షిణాసియాలో ఆర్థికంగా బలమైన దేశంగా ఉద్భవించింది. బలమైన ఆర్థిక విధానాలు, విదేశీ సాయం, మరియు వ్యవసాయం, పరిశ్రమలపై దష్టి ఈ వద్ధికి దోహదపడ్డాయి. ఈ కాలంలో పాకిస్థాన్ జీడీపీ వృద్ధి రేటు ఆకట్టుకునే స్థాయిలో ఉండేది. దేశం ఆర్థిక స్థిరత్వం యొక్క మాదిరిగా కనిపించింది.
Also Read: పీఎం కిసాన్ 20వ విడత డబ్బులు జమ అయ్యే తేదీ ప్రకటించిన ప్రభుత్వం.. ప్రతి ఒక్కరి అకౌంట్లో రూ.2 వేలు..
విదేశీ సాయం, వ్యవసాయ విప్లవం
అమెరికా, ఇతర పశ్చిమ దేశాల నుంచి వచ్చిన ఆర్థిక సహాయం, అలాగే గ్రీన్ రివల్యూషన్ ద్వారా వ్యవసాయ ఉత్పాదకత పెరగడం, పాకిస్థాన్ ఆర్థిక వ్యవస్థకు బలమైన పునాదిని అందించాయి. అయితే, ఈ విజయాలు దీర్ఘకాలం నిలవలేదు.
ఆర్థిక పతనానికి కారణాలు
దుష్పరిపాలన, సైనిక పాలన
పాకిస్థాన్ చరిత్రలో సైనిక నియంతృత్వం ఒక ప్రధాన ఆటంకంగా నిలిచింది. సైనిక పాలనలో పారదర్శకత లేకపోవడం, అవినీతి, మరియు సామాజిక అభివద్ధికి ప్రాధాన్యం ఇవ్వకపోవడం వల్ల ఆర్థిక వ్యవస్థ బలహీనపడింది. పౌర ప్రభుత్వాలు కూడా అసమర్థత మరియు రాజకీయ అస్థిరతతో సతమతమయ్యాయి.
ఉగ్రవాదం, అంతర్జాతీయ ఒంటరితనం
పాకిస్థాన్ ఉగ్రవాద సంస్థలకు మద్దతు ఇవ్వడం దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థకు తీవ్ర దెబ్బతీసింది. ఫైనాన్షియల్ యాక్షన్ టాస్క్ ఫోర్స్ (FATF) దేశాన్ని ’గ్రే లిస్ట్’లో ఉంచడం వల్ల అంతర్జాతీయ రుణాలు మరియు పెట్టుబడులు పొందడం కష్టమైంది. ఇది విదేశీ మారక నిల్వలను భారీగా క్షీణింపజేసింది.
భారత్తో శత్రుత్వం, ఆయుధ పోటీ
భారత్తో నిరంతర శత్రుత్వం, అణ్వాయుధాల తయారీకి అధిక ఖర్చు చేయడం పాకిస్థాన్ ఆర్థిక వనరులను గణనీయంగా హరించింది. 1970 లో జుల్ఫీకర్ అలీ భుట్టో చేసిన ప్రకటన అణ్వాయుధాల కోసం గడ్డి తినైనా బతుకుతామని ఈ విధానాన్ని స్పష్టం చేస్తుంది. అయితే, ఈ దృష్టి దీర్ఘకాలంలో ఆర్థిక సంక్షోభానికి దారితీసింది.
కొవిడ్, రాజకీయ అస్థిరత
కొవిడ్ మహమ్మారి పాకిస్థాన్ ఆర్థిక వ్యవస్థను తీవ్రంగా దెబ్బతీసింది. దీనికి తోడు, మాజీ ప్రధానమంత్రి ఇమ్రాన్ ఖాన్ అరెస్ట్తో రాజకీయ సంక్షోభం, బలోచిస్థాన్లో వేర్పాటువాద ఉద్యమాలు, మరియు ఆర్థిక సవాళ్లు దేశాన్ని మరింత బలహీనపరిచాయి.
ప్రస్తుత ఆర్థిక దుస్థితి
2023లో పాకిస్థాన్లో ద్రవ్యోల్బణం 38.5%కి చేరింది, ఇది దేశ చరిత్రలో అత్యధికం. విదేశీ మారక నిల్వలు 3.7 బిలియన్ డాలర్లకు పడిపోయాయి, ఇవి కేవలం కొన్ని వారాల దిగుమతులకు మాత్రమే సరిపోతాయి. ఈ పరిస్థితి ఆహారం, ఇంధనం, ఔషధాల వంటి అత్యవసర వస్తువుల దిగుమతిని కష్టతరం చేసింది.
టీ పొడి దిగుమతికి అప్పు
పాకిస్థాన్ ఆర్థిక సంక్షోభం తీవ్రతను స్పష్టం చేసే ఒక ఉదాహరణ ఏమిటంటే, టీ పొడి దిగుమతి చేసుకోవడానికి కూడా అప్పు తీసుకోవాల్సిన పరిస్థితి. దేశ ప్రణాళిక శాఖ మంత్రి అహ్సాన్ ఇక్బాల్ ప్రజలను టీ వినియోగాన్ని తగ్గించమని కోరడం ఈ దుస్థితిని సూచిస్తుంది.
అప్పుల భారం
పాకిస్థాన్ జీడీపీలో 70% అప్పులుగా మారింది. దేశ ఆదాయంలో 40–50% వడ్డీ చెల్లింపులకే సరిపోతోంది. ఈ ఆర్థిక ఒత్తిడి అభివృద్ధి కార్యక్రమాలకు, సామాజిక సంక్షేమానికి అవసరమైన నిధులను గణనీయంగా తగ్గించింది.
అంతర్జాతీయ సహాయం.. ఐఎంఎఫ్ రుణాలు
పాకిస్థాన్ దివాళా ముప్పును ఎదుర్కోవడానికి అంతర్జాతీయ ద్రవ్య నిధి (ఐఎంఎఫ్)ను 25వ సారి ఆశ్రయించింది. ఐఎంఎఫ్ అందించిన 3 బిలియన్ డాలర్ల స్వల్పకాల రుణం, అలాగే 7 బిలియన్ డాలర్ల ఉద్దీపన ప్యాకేజీ, దేశాన్ని తాత్కాలికంగా గట్టెక్కించాయి. అయితే, ఈ రుణాలు కఠిన షరతులతో వచ్చాయి, ఇందులో ప్రభుత్వ ఖర్చులను తగ్గించడం, 1.5 లక్షల ఉద్యోగాలను కోత పెట్టడం, మరియు ఆరు మంత్రిత్వ శాఖలను మూసివేయడం వంటివి ఉన్నాయి.
సౌదీ అరేబియా, చైనా, యూఏఈ సహాయం
చైనా, సౌదీ అరేబియా, యూఏఈ వంటి మిత్ర దేశాలు వందల కోట్ల డాలర్ల రుణాలను అందించాయి. చైనా–పాకిస్థాన్ ఆర్థిక కారిడార్ (CPEC) వంటి ప్రాజెక్టుల ద్వారా చైనా పెద్ద మొత్తంలో పెట్టుబడులు పెట్టింది, కానీ ఈ రుణాలు దీర్ఘకాలంలో అప్పుల భారాన్ని మరింత పెంచే ప్రమాదం ఉంది.
స్వల్పకాల యుద్ధం ప్రమాదం
నిపుణుల అభిప్రాయం ప్రకారం, భారత్తో స్వల్పకాల యుద్ధం కూడా పాకిస్థాన్ ఆర్థిక వ్యవస్థను పూర్తిగా కుంగదీస్తుంది. ఇప్పటికే బలహీనంగా ఉన్న ఆర్థిక వ్యవస్థ యుద్ధ ఖర్చులను భరించలేదు, మరియు అంతర్జాతీయ సమాజం నుంచి మరింత ఒంటరితనానికి గురయ్యే ప్రమాదం ఉంది.
ఆర్థిక సంస్కరణల అవసరం
పాకిస్థాన్ ఆర్థిక స్థిరత్వాన్ని పునరుద్ధరించాలంటే, అవినీతిని నిర్మూలించడం, ఉగ్రవాదానికి మద్దతును నిలిపివేయడం, మరియు సామాజిక అభివద్ధికి పెట్టుబడులు పెట్టడం అవసరం. అలాగే, భారత్తో శాంతియుత సంబంధాలను పెంపొందించడం ద్వారా రక్షణ ఖర్చులను తగ్గించి, ఆర్థిక వనరులను ఉత్పాదక రంగాలకు మళ్లించవచ్చు.
పాకిస్థాన్ ఆర్థిక సంక్షోభం దేశం యొక్క తప్పిదాలు, విధానపరమైన వైఫల్యాల ఫలితం. అణ్వాయుధాల తయారీకి ప్రాధాన్యం ఇవ్వడం, ఉగ్రవాదానికి మద్దతు, దుష్పరిపాలన వంటివి దేశాన్ని ఆర్థిక దివాళా అంచుకు నడిపించాయి. ఐఎంఎఫ్ మరియు మిత్ర దేశాల సహాయం తాత్కాలిక ఊరటనిచ్చినప్పటికీ, దీర్ఘకాల స్థిరత్వం కోసం పాకిస్థాన్ తన విధానాలను పునఃపరిశీలించి, సంస్కరణలను అమలు చేయాల్సిన అవసరం ఉంది.
Also Read: భారీ హోర్డింగులు.. బీభత్సమైన ప్రచారాలు సరే.. రజతోత్సవం వేళ కెసిఆర్ తెలుసుకోవాల్సింది ఇదే..
