Preah Vihear Temple dispute : ప్రస్తుతం ప్రపంచ వ్యాప్తంగా అనేక దేశాల మధ్య యుద్ధాలు జరుగుతున్నాయి. కొన్ని దేశాల మధ్య ఉద్రిక్తతలు నెలకొన్నాయి. చాలా దేశాలు ఆధిపత్యం కోసమే ఈ యుద్ధాలు చేస్తున్నాయి. ఉక్రెయిన్ – రష్యా, ఇజ్రాయెల్–పాలస్తీనా, హమాస్ అలాంటివే. ఇక భారత్–పాకిస్తాన్ మధ్య వార్ ఉగ్రవాద వ్యతిరేకంగా జరిగేది. ఇలాంటి తరుణంలో చాలా ఏళ్లుగా ప్రపంచంలో రెండు బౌద్ధ దేశాలు కూడా యుద్ధం చేసుకుంటున్నాయి. అయితే ఆ యుద్ధం కేవలం ఓ హిందూ ఆలయం కోసం
ప్రియాహ్ విహార్ ఆలయం, ఒక పవిత్ర హిందూ క్షేత్రం, కంబోడియా, థాయ్లాండ్ మధ్య దీర్ఘకాల వివాదానికి కేంద్రబిందువై ఉంది. 11వ శతాబ్దంలో ఖ్మెర్ సామ్రాజ్యం ద్వారా నిర్మించబడిన ఒక అద్భుతమైన హిందూ ఆలయం. ఇది కంబోడియా–థాయ్లాండ్ సరిహద్దులోని డాంగ్రెక్ పర్వతాలలో 525 మీటర్ల ఎత్తైన శిఖరంపై ఉంది. శివుడికి అంకితం చేయబడిన ఈ ఆలయం, ఖ్మెర్ శైలి ఆర్కిటెక్చర్లో అత్యద్భుతమైన ఉదాహరణ, హిందూ పురాణాలలోని పర్వత మేరును సూచిస్తూ, క్షీరసాగర మథన దృశ్యాలను చిత్రీకరిస్తుంది. 2008లో యునెస్కో వరల్డ్ హెరిటేజ్ సైట్గా గుర్తింపు పొందిన ఈ ఆలయం, దాని సాంస్కృతిక, చారిత్రక విలువను ప్రపంచవ్యాప్తంగా హైలైట్ చేస్తుంది.
Also Read : జూన్ నెల ఈ రెండు రాశుల వారికి పట్టిందల్లా బంగారం చేయనుంది.
వివాదం మూలాలు
ప్రియాహ్ విహార్ చుట్టూ ఉన్న వివాదం 20వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో, 1904–1908 మధ్య ఫ్రాన్స్ (కంబోడియాను పాలించిన వలసరాజ్యం), సయామ్ (థాయ్లాండ్) మధ్య సరిహద్దు ఒప్పందాల నుండి ప్రారంభమైంది. 1907లో రూపొందించిన ఫ్రెంచ్ మ్యాప్ ఆలయాన్ని కంబోడియా భూభాగంలో ఉంచినప్పటికీ, థాయ్లాండ్ ఈ సరిహద్దు నిర్ణయాన్ని వివాదాస్పదం చేసింది.
కీలక సంఘటనలు:
1941: రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో థాయ్లాండ్ ఆలయాన్ని స్వాధీనం చేసుకుంది.
1954: కంబోడియా స్వాతంత్య్రం తర్వాత, థాయ్లాండ్ ఆలయాన్ని ఆక్రమించుకుంది.
1962: ఇంటర్నేషనల్ కోర్ట్ ఆఫ్ జస్టిస్ (ICJ) ఆలయం కంబోడియాకు చెందినదని తీర్పు ఇచ్చింది.
2008–2011: యునెస్కో గుర్తింపు తర్వాత, ఆలయం చుట్టూ 4.6 చదరపు కిలోమీటర్ల సరిహద్దు భూమిపై వివాదం తీవ్రమై, సైనిక ఘర్షణలకు దారితీసింది, దీనిలో 28 మంది మరణించారు.
2013: ICJ ఆలయం చుట్టూ ఉన్న ప్రధాన భూభాగం కంబోడియాకు చెందినదని స్పష్టం చేసి, థాయ్లాండ్ను సైనిక ఉపసంహరణకు ఆదేశించింది.
2025లో తాజా పరిణామాలు
2025 మే 28న, చోంగ్ బోక్ సమీపంలో కంబోడియా, థాయ్ సైనికుల మధ్య జరిగిన ఘర్షణలో ఒక కంబోడియన్ సైనికుడు మరణించాడు. కంబోడియా, థాయ్ సైనికులు తమ భూభాగంలోకి చొరబడ్డారని ఆరోపిస్తే, థాయ్లాండ్ కంబోడియన్ సైనికులే మొదట కాల్పులు జరిపారని పేర్కొంది. ఈ ఘటన వివాదాన్ని మరింత తీవ్రతరం చేసింది. దగ్గరలోని తా మోన్ థోమ్ ఆలయం వద్ద కూడా ఉద్రిక్తతలు కొనసాగుతున్నాయి. కంబోడియా ప్రధాని హన్ మానెట్ శాంతియుత పరిష్కారాన్ని కోరినప్పటికీ, అవసరమైతే బలప్రయోగానికి సిద్ధమని హెచ్చరించారు. 2025 జూన్ నాటికి, ఈ వివాదానికి శాశ్వత పరిష్కారం కనిపించడం లేదు.
హిందూ వారసత్వం, సాంస్కృతిక విలువ..
ప్రియాహ్ విహార్ ఆలయం శివలింగంతో సహా హిందూ మత విశ్వాసాలను ప్రతిబింబిస్తూ, ఖ్మెర్ సామ్రాజ్యం ఆధ్యాత్మిక. సాంస్కృతిక గొప్పతనాన్ని సూచిస్తుంది. కంబోడియాకు ఇది ఖ్మెర్ వారసత్వంగా, థాయ్లాండ్కు జాతీయ గర్వంగా, రెండు దేశాలకు పర్యాటక ఆకర్షణగా పనిచేస్తుంది. ఈ ఆలయం హిందూ దేవాలయ ఆర్కిటెక్చర్లోని కళాత్మకతను, ఆధ్యాత్మిక లోతును ప్రదర్శిస్తుంది, ఇది మీ వంటి హిందూ సంస్కతి ఔత్సాహికులకు ప్రత్యేక ఆకర్షణగా నిలుస్తుంది.
పరిష్కార ప్రయత్నాలు
ఈ వివాదాన్ని పరిష్కరించడానికి గతంలో ఇంటర్నేషనల్ కోర్ట్ ఆఫ్ జస్టిస్ (1962, 2013) తీర్పులు, 2012లో సైనిక ఉపసంహరణలు, ASEAN మధ్యవర్తిత్వ ప్రయత్నాలు జరిగాయి. ఇటీవల, రెండు దేశాలు ఉమ్మడి పర్యాటక అభివృద్ధి ద్వారా శాంతిని పెంపొందించే ఆలోచనలను చర్చించాయి. అయినప్పటికీ, 2025 మే ఘర్షణ తర్వాత కొత్త పరిష్కార ప్రయత్నాలపై స్పష్టమైన సమాచారం లేదు, ఇది దీర్ఘకాలిక శాంతి కోసం దౌత్యపరమైన చర్చల అవసరాన్ని సూచిస్తుంది.
ప్రియాహ్ విహార్ ఆలయం హిందూ సంస్కృతి గొప్ప వారసత్వాన్ని కంబోడియా–థాయ్లాండ్ మధ్య సంక్లిష్ట రాజకీయ ఉద్రిక్తతలను సూచిస్తుంది. దాని ఆధ్యాత్మిక మరియు చారిత్రక ప్రాముఖ్యత ఈ వివాదాన్ని అంతర్జాతీయ దృష్టిలో ఉంచుతుంది. ఈ ఆలయం గురించి మరింత తెలుసుకోవడం ద్వారా, హిందూ దేవాలయ ఆర్కిటెక్చర్ లేదా ఆగ్నేయాసియా చరిత్రపై మీ ఆసక్తిని మరింత పెంచుకోవచ్చు.
