Manmohan Singh
Manmohan Singh : అది మే 18, 2004వ సంవత్సరం. అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి ప్రభుత్వాన్ని ఓడించి కాంగ్రెస్ నాయకత్వంలో యుపిఎ ప్రభుత్వం ఏర్పడబోతోంది. సోనియాగాంధీ ప్రధాని కావడం ఖాయమని దాదాపు దేశ ప్రజలంతా భావించారు. 10 జనపథ్ చేరుకున్న రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్ కు సోనియా ప్రధాని కావడం లేదనే సమాచారం అందింది. ఈ వార్తను ధృవీకరించడానికి సోనియా గాంధీ సలహాదారు అహ్మద్ పటేల్‌కు ఫోన్ చేసినప్పుడు, అక్కడ నుండి కూడా సానుకూల స్పందన రాలేదు. రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్ తన జీవిత చరిత్రలో ‘సంఘర్ష్, కాహష్ ఔర్ సంకల్ప్’లో ఇలా రాసుకొచ్చారు..‘‘ నేను 10 జనపథ్ నుండి బయటకు రాగానే, మీడియాలో ఈ వార్తలు వస్తున్నాయి. ఇప్పుడు ఎవరు ప్రధాని అవుతారో అని కూటమి సభ్యులమైన మేము ఆశ్చర్యపోయాము, అయితే త్వరలో కాంగ్రెస్ ఈ విషయాన్ని మాకు తెలియజేసింది. మా ముందు వచ్చిన పేరు చాలా షాకింగ్ గా ఉంది. ఆ పేరు మన్మోహన్ సింగ్.’’ అని రాసుకొచ్చారు.
2004లో సోనియాగాంధీ ప్రధాని పదవికి నిరాకరించడంతో మన్మోహన్‌కు ప్రధానమంత్రి పదవి లభించింది. ఆ సమయంలో రాజ్యసభలో కాంగ్రెస్ నాయకుడికి మన్మోహన్ సింగ్ ప్రత్యర్థి. మన్మోహన్ ప్రధానమంత్రి అవుతారని అప్పటి రాష్ట్రపతి ఏపీజే అబ్దుల్‌ కలాం కూడా ప్రకటించారని, దీనికి సంబంధించిన అధికారిక సమాచారం చివరి క్షణంలో రాష్ట్రపతి కార్యాలయానికి అందింది.
సోనియా నిరాకరించడంతో పోటీపడ్డ ఐదుగురు నేతలు
సోనియా గాంధీ ప్రధానమంత్రి పదవిని ఎందుకు తీసుకోలేదనే దానిపై భిన్న వాదనలు ఉన్నాయి, కానీ సోనియా నిరాకరించిన తర్వాత, కాంగ్రెస్ రాజకీయ వర్గాల్లో ఐదుగురు నాయకులు ప్రధాన మంత్రి రేసులో నిలబడ్డారు. ఈ నేతలంతా తమలో తాము ప్రధాని కాబోతున్నామని చర్చించుకోవడం మొదలు పెట్టారు. అందులో ప్రణబ్ ముఖర్జీ, అర్జున్ సింగ్, ఎన్డీ తివారీ, శివరాజ్ పాటిల్, పి చిదంబరం పేర్లు ప్రముఖంగా వినిపించాయి.
ప్రణబ్ ముఖర్జీ – ఆయన కాంగ్రెస్‌లో అత్యంత సీనియర్ నాయకుడు. ఇందిరా హయాం నుంచి కేంద్రంలో మంత్రిగా బాధ్యతలు నిర్వర్తించారు. పార్టీ నాయకులు చాలా మంది ఆయనను ఈ కుర్చీలో కూర్చోబెట్టాలని కోరుకున్నారు, కానీ ప్రణబ్ ప్రధాని కాలేకపోయారు. ప్రధాని కానందుకు ప్రణబ్ చాలాసార్లు విచారం వ్యక్తం చేశారు. మన్మోహన్ ప్రభుత్వంలో ప్రణబ్ ఆర్థిక, రక్షణ మంత్రిగా ఉన్నారు.
అర్జున్ సింగ్ – గాంధీ కుటుంబానికి సన్నిహితుడిగా పరిగణించబడ్డాడు. రాజీవ్, సోనియా గాంధీలతో అద్భుతమైన సంబంధాలు ఉన్నాయి. మధ్యప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్న అర్జున్ సింగ్ కూడా మిత్రపక్షాల అభిమాన నేత. ఆ తర్వాత మన్మోహన్ ప్రభుత్వంలో అర్జున్ సింగ్ విద్యాశాఖ మంత్రిగా పనిచేశారు.
ఎన్‌డి తివారీ – ఉత్తరప్రదేశ్, ఉత్తరాఖండ్‌ల ముఖ్యమంత్రి పదవిని నిర్వహించిన ఎన్‌డి తివారీ కూడా ప్రధానమంత్రి పదవికి ప్రధాన పోటీదారు. తివారీ గాంధీ కుటుంబానికి అత్యంత సన్నిహితుడిగా కూడా పరిగణించబడ్డాడు. అయితే తివారీకి ప్రధాని పదవి దక్కలేదు.
శివరాజ్ పాటిల్ – మహారాష్ట్ర శక్తివంతమైన నాయకుడు శివరాజ్ పాటిల్ కూడా ప్రధానమంత్రికి ప్రధాన పోటీదారు. ముంబై ఆర్థిక వ్యవస్థకు కేంద్రంగా పరిగణించబడుతుంది. ముంబైలో పాటిల్‌కు గట్టి పట్టు ఉంది. ఆ తర్వాత మన్మోహన్ సింగ్ ప్రభుత్వంలో పాటిల్‌ను హోంమంత్రిగా చేశారు.
పి చిదంబరం- ఆర్థికవేత్త పి చిదంబరం కూడా ప్రధానమంత్రి పదవికి ప్రధాన పోటీదారు. దక్షిణాదికి సాయం చేసేందుకు చిదంబరాన్ని కాంగ్రెస్ ప్రధానిని చేయగలదని అప్పట్లో ప్రచారం జరిగింది. చిదంబరం అనేక ప్రభుత్వాలలో మంత్రిగా పనిచేశారు. మన్మోహన్ ప్రభుత్వంలో చిదంబరం హోం, ఆర్థిక మంత్రిగా చేశారు.
మన్మోహన్ ఎలా గెలిచారు?
మన్మోహన్ ప్రధాని కావడానికి మూడు ప్రధాన అంశాలు అనుకూలంగా పనిచేశాయి. మొదటి అంశం మన్మోహన్ సింగ్ ఏ వర్గానికి చెందినవారు కాదు. అప్పట్లో దక్షిణాది, ఉత్తరాదితో పాటు కాంగ్రెస్‌లో చాలా వర్గాలు క్రియాశీలకంగా ఉన్నాయి. నరసింహారావు ప్రభుత్వంలో ఈ వర్గపోరు కారణంగా కాంగ్రెస్ ఓటమి పాలైంది. సోనియా మళ్లీ రిస్క్ చేయదల్చుకోలేదు. మన్మోహన్ సింగ్ రాజకీయ వ్యక్తి కాకపోవడం కూడా ఆయనకు లాభదాయకంగా మారింది. రాహుల్ గాంధీ 2004లో రాజకీయాల్లోకి వచ్చారు. కాంగ్రెస్ వాళ్లు ఆయన కోసం రాజకీయ పిచ్ సిద్ధం చేశారు. ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో మన్మోహన్‌కు తప్ప మరెవ్వరికైనా ప్రధాని పదవి ఇస్తే రాహుల్‌కి భవిష్యత్తు అంత సులభం కాదు.
మూడో అంశం మన్మోహన్ కృషి. మన్మోహన్ ఆర్థిక మంత్రిగా ఉన్నప్పుడు భారతదేశాన్ని ఆర్థిక సంక్షోభం నుంచి బయటికి తీసుకొచ్చారు. 2004లో కూడా ఆర్థిక విధానం, ఉపాధికి సంబంధించి కాంగ్రెస్ అనేక వాగ్దానాలు చేసింది. వాటిని నెరవేర్చడానికి దూరదృష్టి గల నాయకుడు అవసరం. ఇందులో మన్మోహన్ టాపర్ అని నిరూపించుకున్నారు.
