Census of India: జనగణన ఒక దేశంలోని జనాభా పూర్తి చిత్రాన్ని అందిస్తుంది. ఇది ప్రభుత్వాలకు విధాన నిర్ణయాలను తీసుకోవడానికి, వనరులను కేటాయించడానికి, అభివృద్ధి కార్యక్రమాలను రూపొందించడానికి ముఖ్యమైన దత్తాంశాలను అందిస్తుంది. భారత్లో, జనగణన ద్వారా SC/STకు రిజర్వేషన్ కోటాలు, ప్రణాళికాభివృద్ధి కార్యక్రమాలను నిర్ధారిస్తారు.
జనగణన నేపథ్యం..
2026-27 జనగణన నిర్వహణ మునుపటి జనగణనల కంటే విభిన్నమైన ప్రక్రియ. ఇది రెండు దశల్లో నిర్వహించబడుతుంది. ఇళ్ల జాబితా (House Listing), జనాభా లెక్కింపు (Population Enumeration). ఇళ్ల జాబితా 2026 అక్టోబర్ నుంచి 2027 ఫిబ్రవరి వరకు, జనాభా లెక్కింపు 2027 మార్చి నుంచి మే వరకు నిర్వహించబడుతుంది. ఈ జనగణనలో మొదటిసారిగా జాతి ఆధారిత లెక్కింపు (Caste Enumeration) కూడా జరగనుంది, ఇది 1931 తర్వాత జరుగుతోంది.
డిజిటల్ కార్యక్రమం
2026-27 జనగణన భారత్లో మొదటిసారిగా పూర్తిగా డిజిటల్ కార్యక్రమంగా నిర్వహించబడుతుంది. మొబైల్ యాప్, సెన్సస్ పోర్టల్ ద్వారా దత్తాంశ సేకరణ జరుగుతుంది, ఇది పేపర్ రికార్డులను తగ్గించి, దత్తాంశ సమగ్రతను మెరుగుపరుస్తుంది.
కులం ఆధారిత లెక్కింపు
కులం ఆధారిత లెక్కింపు 1931 తర్వాత మొదటిసారిగా జరుగుతోంది, ఇది సామాజిక న్యాయం, రిజర్వేషన్ విధానాలపై గొప్ప ప్రభావం చూపుతుంది. ఈ లెక్కింపు ద్వారా SC, ST, OBC, ఇతర కులాల జనాభా అంచనాలను నిర్ధారిస్తారు.
జాతీయ ప్రజా రిజిస్టర్ (NPR) లింకేజ్
జనగణనతో జాతీయ ప్రజా రిజిస్టర్ (NPR)ను లింక్ చేయడం ద్వారా, ప్రభుత్వం ఒక సమగ్రమైన డేటాబేస్ను ఏర్పాటు చేయాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. ఇది పౌరసత్వ, గుర్తింపు, మరియు ఇతర ప్రభుత్వ సేవలకు సహాయపడుతుంది.
ప్రభావాలు..
విధాన నిర్ణయాలు: జనగణన దత్తాంశాలు ప్రభుత్వాలకు విధాన నిర్ణయాలను తీసుకోవడానికి ముఖ్యమైనది. ఇవి ఆర్థిక అభివృద్ధి, విద్య, ఆరోగ్యం, పారిశ్రామిక విధానాలను రూపొందించడానికి ఉపయోగపడతాయి.
రిజర్వేషన్ కోటాలు: కులం ఆధారిత లెక్కింపు SC, ST, OBC లకు రిజర్వేషన్ కోటాలను నిర్ధారించడానికి సహాయపడుతుంది.
నియోజకవర్గాల పునర్విభజన: జనాభా లెక్కల ఆధారంగా నియోజకవర్గాల పనర్విభజన జరుగుతుంది. ఇది ప్రజాస్వామ్య ప్రక్రియలో ముఖ్యమైనది.
ఇబ్బందులు..
డిజిటల్ మౌలిక సదుపాయాలు: పూర్తిగా డిజిటల్ కార్యక్రమంగా నిర్వహించడం గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ఇంటర్నెట్, టెక్నాలజీ మౌలిక సదుపాయాల అందుబాటు మీద ఆధారపడి ఉంటుంది.
గోప్యత ఆందోళనలు: జాతి ఆధారిత లెక్కింపు మరియు NPRఖలింకేజ్ వల్ల గోప్యతా ఆందోళనలు ఉత్పన్నమవుతాయి.
లాజిస్టిక్ సవాళ్లు: భారత దేశంలోని విస్తృతమైన భౌగోళిక ప్రాంతాల్లో జనగణన నిర్వహణ ఒక పెద్ద సవాలు.
2026-27 జనగణన భారత్లో ఒక మైలురాయిగా నిలుస్తుంది, ఇది డిజిటల్ సాంకేతికతలను, జాతి ఆధారిత లెక్కింపును, NPR ఖలింకేజ్ను చేర్చుకుంటోంది. ఈ జనగణన ద్వారా ప్రభుత్వం మరింత సమగ్రమైన డేటాబేస్ను ఏర్పాటు చేయడానికి, విధాన నిర్ణయాలను మెరుగుపరచడానికి, జాతీయ అభివృద్ధిని ప్రోత్సహించడానికి ప్రయత్నిస్తోంది.
