Budget Session : భారత పార్లమెంటు బడ్జెట్ సమావేశాలు ప్రారంభం అయ్యాయి. ముందుగా ఉభయ సభలను ఉద్దేశించి రాష్ట్రపతి ప్రసంగించారు. దీనితో పార్లమెంటు సమావేశం అధికారికంగా ప్రారంభమవుతుంది. మరుసటి రోజు అంటే ఫిబ్రవరి 1న కేంద్ర ఆర్థిక మంత్రి పార్లమెంటులో బడ్జెట్ను ప్రవేశపెడతారు. రాష్ట్రపతి ప్రసంగాన్ని ఎవరు తయారు చేస్తారో.. ప్రసంగం ఎప్పుడు జరుగుతుంది..రాతపూర్వక ప్రసంగం లేకుండా రాష్ట్రపతి మాట్లాడరా? తదితర వివరాలను ఈ కథనంలో తెలుసుకుందాం.
భారత రాజ్యాంగం ప్రకారం, దేశంలోని అన్ని కార్యనిర్వాహక అధికారాలను వినియోగించే అధికారం రాష్ట్రపతికి ఉంది. ప్రధానమంత్రి నేతృత్వంలోని కేంద్ర మంత్రి మండలి సలహా మేరకు అతను/ఆమె తన అధికారాలను వినియోగిస్తారు. ఈ సలహా ఆధారంగా అతను/ఆమె నిర్ణయాలు తీసుకుంటారు. అదేవిధంగా, రాష్ట్రపతి ప్రసంగాన్ని కూడా కేంద్ర మంత్రివర్గం తయారు చేస్తుంది. పార్లమెంట్ సమావేశాలు ప్రారంభమయ్యే ముందు, రాష్ట్రపతికి ముందుగా పార్లమెంట్ సెంట్రల్ హాలులో స్వాగతం పలుకుతారు. తరువాత జాతీయ గీతం ఆలపిస్తారు. ఈ సమయంలో పార్లమెంటు ఉభయ సభల సభ్యులు ఉంటారు. తరువాత రాష్ట్రపతి కేంద్ర మంత్రివర్గం తయారు చేసిన ప్రసంగాన్ని ఇంగ్లీషు లేదా హిందీలో చదువుతారు.
రాష్ట్రపతి తన ప్రసంగాన్ని ఎప్పుడు చేస్తారు?
రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 87(1) రాష్ట్రపతి ప్రసంగాన్ని వివరిస్తుంది. దీని కింద రాష్ట్రపతి పార్లమెంటు సంయుక్త సమావేశంలో ప్రసంగించే సందర్భాలు రెండు ఉన్నాయి. సార్వత్రిక ఎన్నికల తర్వాత ప్రతిసారీ పార్లమెంటు మొదటి సమావేశం ప్రారంభంలో దేశ రాష్ట్రపతి రాజ్యసభ, లోక్సభ సంయుక్త సమావేశంలో ప్రసంగిస్తారు. దీనిలో దిగువ సభ అంటే లోక్సభ మొదటిసారి సమావేశమవుతుంది. ఇది కాకుండా, ప్రతి సంవత్సరం పార్లమెంటు మొదటి సమావేశంలో మొదటి రోజున రాష్ట్రపతి రాజ్యసభ, లోక్సభను ఉద్దేశించి సంయుక్తంగా ప్రసంగిస్తారు.
రాష్ట్రపతి ఎప్పుడైనా మనల్ని ఉద్దేశించి ప్రసంగించవచ్చు.
1947లో భారతదేశం బ్రిటిష్ వారి నుండి స్వాతంత్ర్యం పొందిన తర్వాత, మొదటి పార్లమెంటు సమావేశం 1950లో ప్రారంభమైంది. అంతకు ముందు రాష్ట్రపతి ప్రసంగం జరిగింది. ఈ సంప్రదాయం అప్పటి నుంచి కొనసాగుతోంది. రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 86(1) ప్రకారం రాష్ట్రపతి ఎప్పుడైనా పార్లమెంటు ఉభయ సభలను సంయుక్తంగా లేదా ఏదైనా ఒక పార్లమెంటు సభను ఉద్దేశించి ప్రసంగించవచ్చు. ఈ కాలంలో రాష్ట్రపతి సంబంధిత సభ సభ్యుల హాజరును ఆశించవచ్చు. అయితే, భారతదేశ రాజ్యాంగం అమల్లోకి వచ్చినప్పటి నుండి ఈ హక్కును ఇప్పటివరకు ఉపయోగించుకోలేదు.
ప్రభుత్వ విధానాలు, ప్రాధాన్యతలను చేర్చడం
రాష్ట్రపతి ప్రసంగంలో ప్రధానంగా భారత ప్రభుత్వ (కేంద్ర) విధానాలు, ప్రాధాన్యతలతో పాటు రాబోయే సంవత్సరానికి ప్రభుత్వ ప్రణాళికలు కూడా ఉంటాయి. రాష్ట్రపతి ప్రసంగం ద్వారా, కేంద్ర ప్రభుత్వ పనితీరు, అజెండా, దిశను తెలియజేస్తారు.
ఈ వ్యవస్థ బ్రిటిష్ వారి బహుమతి
పార్లమెంటు ఉభయ సభలను సంయుక్తంగా ప్రసంగించే సంప్రదాయం బ్రిటిష్ వారు ఇచ్చిన బహుమతి. బ్రిటిష్ పార్లమెంట్ వెబ్సైట్ ప్రకారం, సభను ఉద్దేశించి ప్రసంగించే ఈ సంప్రదాయం 16వ శతాబ్దానికి పైగా ఉంది. అప్పుడు బ్రిటన్ రాజు లేదా రాణి సభను ఉద్దేశించి ప్రసంగించేవారు. ఇదే వ్యవస్థ బ్రిటిష్ వారితో పాటు భారతదేశానికి వచ్చింది. బ్రిటిష్ పాలనలో భారత ప్రభుత్వ చట్టం-1919 ఆమోదించబడింది. తరువాత రాజ్యసభ ఏర్పడింది. దానిని కౌన్సిల్ ఆఫ్ స్టేట్ అని పిలిచారు. కేంద్ర శాసనసభ మొదటిసారిగా 1921 సంవత్సరంలో ఏర్పాటు చేశారు. అప్పటి నుండి ఈ చట్టం కింద ప్రసంగం ప్రారంభమైంది. అయితే, భారతదేశంలో లోక్సభ చరిత్ర 1853లో బ్రిటిష్ పాలనలో ప్రారంభమైంది. అప్పుడు లోక్సభను శాసన మండలి అని పిలిచేవారు.
మన రాజ్యాంగం తయారు అవుతున్నప్పుడు దానిని తయారు చేసిన నిపుణులు వివిధ దేశాల రాజ్యాంగాలను అధ్యయనం చేశారు. వాటిలోంచి ఎంపిక చేసిన మంచి విషయాలను ఎంచుకుని మన రాజ్యాంగంలో చేర్చారు. మన రాజ్యాంగం మొత్తం 10 దేశాల రాజ్యాంగాలచే ప్రభావితమైంది. వారు మంచి అంశాలను మన రాజ్యాంగంలో చేర్చారు. మన పార్లమెంటరీ వ్యవస్థ బ్రిటన్ పార్లమెంటరీ వ్యవస్థచే ప్రభావితమైంది కాబట్టి, రాష్ట్రపతి ప్రసంగ సంప్రదాయం కూడా అక్కడి నుండే వచ్చింది.
