Folk Songs: తెలుగు రాష్ట్రాలైన తెలంగాణ, ఆంధ్రప్రదేశ్ రెండు భిన్నమైన సామాజిక, సాంస్కృతిక చరిత్రలు కలిగిన ప్రాంతాలు. ముఖ్యంగా జానపద గీతాలు (ఫోక్ సాంగ్స్) విషయానికి వచ్చేసరికి ఈ భిన్నత మరింత స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది. తెలంగాణలో జానపద గీతాలు అనేవి ప్రజల జీవన భాగంగా ముడిపడి ఉన్నాయి. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లోని ప్రతి జాతరలోనూ, పండుగలోనూ, పెళ్లిళ్లలోనూ ఈ పాటలు వినిపిస్తుంటాయి. కానీ ఇదే ధోరణి ఆంధ్రాలో ఎక్కువగా కనిపించదు. దీని వెనుక చారిత్రక, రాజకీయ, సామాజిక కారణాలున్నాయి.
నిజాంల పాలన – తెలంగాణలో ఫోక్ సంకలనం
తెలంగాణ 1948 వరకూ నిజాం పాలనలో భాగంగా ఉంది. ఈ పాలన ప్రజలపై అనేక రకాల పీడనలు, నిషేధాలు, వివక్షలు మోపింది. గ్రామస్తులు, రైతులు, కూలీలు వీటి నుంచి విముక్తి కోసం పోరాడే క్రమంలో తమ భావోద్వేగాలను, బాధను, ఆశయాలను పాటల రూపంలో వ్యక్తం చేయడం మొదలుపెట్టారు. అలా తెలంగాణలో జన్మించాయి జానపద గీతాలు. ఈ పాటలు కేవలం వినోదానికి మాత్రమే కాకుండా నిరసనకు, చైతన్యానికి, ఉద్యమాలకు మద్దతుగా మారాయి. ‘ఓలెరే గడ్డం’, ‘కొత్త రొల్లు’లాంటి పాటలు ప్రజల సమస్యల్ని కల్లబొమ్మలా చూపించాయి. వీటిని రచించే కవులు, పాడే కళాకారులు గ్రామగ్రామాన కనిపించేవారు. తెలంగాణ సాంస్కృతిక వేదికలు, జానపద కళలు.. అన్నీ కూడా ఈ ఉద్యమాల ఊపిరితో అభివృద్ధి చెందాయి.
-ఆంధ్రాలో బ్రిటీష్ పాలన – మారిన దృక్పథం
ఇక ఆంధ్రప్రదేశ్ విషయానికి వస్తే, స్వాతంత్య్రానికి ముందు ఈ ప్రాంతం బ్రిటీష్ పాలనలో ఉండేది. బ్రిటీష్ పాలన క్రమబద్ధమైన పరిపాలనను అందించినా, ప్రజలపై తెలంగాణలోని నిజాంల మాదిరిగా తీవ్ర అన్యాయాలు జరిగాయని చెప్పలేం. అందువల్ల అక్కడ ప్రజలు తీవ్ర ఆవేదనను వ్యక్తీకరించాల్సిన స్థితి తక్కువగా ఏర్పడింది. వారు ఉద్యమాలు చేసినా అవి ఎక్కువగా విద్యావ్యాప్తికి, ఆర్థిక స్వావలంబనకు సంబంధించినవే. ముఖ్యంగా తూర్పు గోదావరి, కృష్ణా, నెల్లూరు ప్రాంతాల్లో బ్రాహ్మణిక, మాడెర్న్ సాంస్కృతిక ప్రభావం ఎక్కువగా ఉండటంతో జానపద సాహిత్యం అంతగా వ్యాపించలేదు. అక్కడి గేయాలు ఎక్కువగా సాహిత్యప్రధానంగా, శ్రావ్యంగా ఉండేవి. ప్రజా గాథల రూపంలో కాకుండా ఉండేవి.
– శ్రీకాకుళం – ఫోక్ పోరాటాల ఊపిరితిత్తి
అయితే ఆంధ్రలో కూడా కొన్ని ప్రాంతాల్లో జానపద సాంస్కృతిక ఉద్యమాలు వెలుగుచూశాయి. ముఖ్యంగా శ్రీకాకుళం ప్రాంతంలో కమ్యూనిస్టు ఉద్యమాలతో పాటు ప్రజాగీతాల ద్వారా ప్రజల్లో చైతన్యం తీసుకొచ్చే ప్రయత్నాలు జరిగాయి. వామపక్ష భావజాలం ఉన్న చోట్ల ప్రజల కోసం ఉద్యమాలు నడిపిన నాయకులు, కళాకారులు జానపద గీతాలను ప్రజల్లోకి తీసుకువచ్చారు. అయినా ఇది ప్రాంతీయ పరిమితితోనే ఉండిపోయింది.
– తెలంగాణ – ఫోక్ పాటలతో సాగిన జాతర
ఈ నేపథ్యంలో చూస్తే తెలంగాణలో జానపద గీతాలు ఒక ప్రజాసాంస్కృతిక ఉద్యమంగా మారిన వేళ, ఆంధ్రప్రదేశ్లో అవి ముడిపడే సామాజిక స్థితిగతులు అంతగా తలెత్తలేదు. ఆర్థికంగా, విద్యాబద్ధంగా అభివృద్ధి చెందిన ప్రాంతాల్లో జానపద గీతాలకు అవసరమైన మానసిక, సామాజిక ఆవేశం కొంత మేర తగ్గిపోయింది. అందువల్లే అక్కడ ఫోక్ గాయకుల సంఖ్య తక్కువగా కనిపిస్తోంది.
Also Read: హైదరాబాద్’ నుంచి ‘ఏపీ పాలన’!?
తెలంగాణలోని పాటలు ఒక ప్రజా చరిత్రను పలుకుతున్నాయి. అవి దశాబ్దాల నిండు బాధను, ఆశను, నిరసనను తమ శబ్దంలో పలికించాయి. ఆంధ్రాలో ఈ ప్రయాణం కొన్ని ప్రాంతాలకే పరిమితమైంది. ఈ తేడా రెండు రాష్ట్రాల చారిత్రక, సాంస్కృతిక వేదికల మధ్య ఉన్న బలమైన వ్యత్యాసాన్ని ప్రతిబింబిస్తుంది.
తెలంగాణలో ఈ పాటల జాతర కొనసాగుతోంది. ఆంధ్రాలోనూ ఇప్పటికైనా ప్రజల స్వరాన్ని ప్రతిబింబించే జానపద గీతాల వేదికలు మరింతగా వెలుగులోకి రావాలని ఆశించాలి.
