No Confidence Motion : రాజ్యసభ ఛైర్మన్, ఉపరాష్ట్రపతి జగదీప్ ధన్కర్పై ఇండియా కూటమి అవిశ్వాస తీర్మానానికి నోటీసు ఇచ్చింది. రాజ్యసభ ఛైర్మన్పై విపక్షాలు అవిశ్వాస తీర్మానం ప్రవేశపెట్టడం దేశ చరిత్రలో ఇదే తొలిసారి. అయితే, సభలో ధనఖర్ను స్పీకర్ కుర్చీ నుంచి దించడం అంత సులువు కాదు. రాజ్యసభ, లోక్సభ రెండింటిలోనూ ధన్ఖర్కు అనుకూలంగా చాలామంది సభ్యులు ఉన్నారు. అటువంటి పరిస్థితిలో, ధంఖర్పై ప్రతిపక్షాలు అవిశ్వాస తీర్మానానికి ఎందుకు నోటీసు ఇచ్చాయి అనే ప్రశ్న ప్రతి ఒక్కరిలో తలెత్తుతుంది.
ముందుగా అవిశ్వాస తీర్మానం ప్రక్రియ ఏమిటో తెలుసా?
రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 67-ఎ ప్రకారం రాజ్యసభలో చైర్మన్పై అవిశ్వాస తీర్మానం పెట్టవచ్చు. అవిశ్వాస తీర్మానానికి కనీసం 50 మంది ఎంపీల సంతకాలు అవసరం. అవిశ్వాస తీర్మానం రాజ్యసభ సెక్రటరీ జనరల్కు సమర్పించబడుతుంది. చైర్మన్కు తెలియజేసినప్పుడు సభ టేబుల్పైకి తీసుకురాబడుతుంది. రాజ్యసభలో అవిశ్వాస తీర్మానానికి నోటీస్ రాగానే ముందుగా ఎంపీలంతా దానిపై మాట్లాడి తర్వాత ఓటింగ్ నిర్వహిస్తారు. రాజ్యసభలో ఓటు వేసిన తర్వాత లోక్సభకు పంపుతారు. లోక్సభలో కూడా మొదట ఈ ప్రతిపాదనపై చర్చ జరిగిన తర్వాత ఓటింగ్ ప్రక్రియ పూర్తవుతుంది. ఒకవేళ రెండు చోట్లా తీర్మానం ఆమోదం పొందితే చైర్మన్ తన కుర్చీని దిగిపోవాలి
ఇప్పుడు రాజ్యసభ, లోక్ సభ సంఖ్యలు ఎలా ఉన్నాయంటే ?
రాజ్యసభ ఛైర్మన్ దేశ ఉపరాష్ట్రపతి, కాబట్టి ఆయనను తొలగించాలంటే ఉభయ సభల్లో సాధారణ మెజారిటీ అవసరం. లోక్సభలో ప్రస్తుతం 543 మంది సభ్యులు ఉండగా, అధికార పార్టీకి మొత్తం 293 మంది ఎంపీలు ఉన్నారు. ప్రతిపక్షానికి 249 మంది ఎంపీల మద్దతు ఉంది, ఇది మెజారిటీ సంఖ్య 272 కంటే దాదాపు 23 తక్కువ. ప్రస్తుతం అధికార పార్టీకి మద్దతు ఇస్తున్న మరికొన్ని పార్టీలనుండి అసంతృప్తి వార్తలు లేవు. అటువంటి పరిస్థితిలో, ధంఖర్కు వ్యతిరేకంగా లోక్సభలో తీర్మానం ఆమోదించబడదు.
రాజ్యసభ గురించి మాట్లాడితే, ప్రస్తుతం ఎన్డీయే కూటమికి రాజ్యసభలో పూర్తి మెజారిటీ ఉంది. ప్రత్యర్థి స్కోరు 100కి చేరువలో ఉంది. రాజ్యసభలో ఇంకా 4 నామినేటెడ్ ఎంపీల పోస్టులు ఖాళీగా ఉన్నాయి. 6 స్థానాలకు ఉప ఎన్నికలు జరుగుతున్నాయి. 5 స్థానాల్లో ఎన్డీయే విజయం ఖాయమని తెలుస్తోంది. రాజ్యసభలో మొత్తం 245 మంది సభ్యులు ఉండగా, మెజారిటీకి 123 మంది సభ్యులు అవసరం. ఒక్క బీజేపీకే 95 మంది సభ్యులున్నారు. జేడీయూకు నలుగురు సభ్యులున్నారు. 6 నామినేటెడ్ ఎంపీలు ఉన్నారు, వారు సాధారణంగా ప్రభుత్వానికి మద్దతు ఇస్తారు. మొత్తం లెక్కల ప్రకారం చూస్తే ప్రస్తుతం ఎన్డీయేకు 125 మంది ఎంపీల మద్దతు ఉంది. ఇది కాకుండా బీజేడీకి చెందిన ఏడుగురు ఎంపీలు, వైఎస్ఆర్కు చెందిన 8 మంది ఎంపీలు ఇండియా కూటమికి వ్యతిరేకంగా ఉన్నారు.
అలాంటప్పుడు ప్రతిపక్షం ఎందుకు నోటీసు ఇచ్చింది?
మొదటి కారణం – మాట్లాడే అవకాశం
పార్లమెంటు శీతాకాల సమావేశాల్లో ఇప్పటి వరకు ప్రతిపక్షాలకు ఏ ప్రధాన అంశంపై మాట్లాడే అవకాశం రాలేదు. జగ్దీప్ ధన్ఖర్పై ప్రవేశపెట్టిన అవిశ్వాస తీర్మానంపై చర్చ జరిగితే, అన్ని పార్టీలకు చెందిన కొంతమంది లోక్సభ, రాజ్యసభ ఎంపీలు దానిపై మాట్లాడే అవకాశం ఉంది. రాజ్యసభలో చర్చ జరుగుతున్నప్పుడు ఛైర్మన్ తన కుర్చీలో ఉండరు. ప్రతిపక్ష ఎంపీలు ఆయనపై మరింత బహిరంగంగా తమ అభిప్రాయాలను వ్యక్తం చేయవచ్చు. సభలో చర్చకు రాని అంశాలను కూడా వీరు లేవనెత్తవచ్చు. ఇందులో పారిశ్రామికవేత్త గౌతమ్ అదానీ అంశం ప్రముఖమైనది. రాజ్యసభ మరియు లోక్సభలో ఈ అంశంపై చర్చకు కాంగ్రెస్ చాలా కాలంగా డిమాండ్ చేస్తోంది, అయితే నిబంధనలను ఉటంకిస్తూ చర్చా అంశంలో చేర్చడం లేదు.
రెండవ కారణం- ప్రతీకాత్మక నిరసన
ఇప్పటి వరకు దేశంలో ఏ చైర్మన్పై కూడా అవిశ్వాస తీర్మానం పెట్టలేదు. జగ్దీప్ ధన్ఖర్పై తీర్మానం చర్చకు వస్తే, చరిత్రలో చైర్మన్పై ఇది మొదటి అవిశ్వాస తీర్మానం అవుతుంది. భవిష్యత్తులో ఇలాంటి అవిశ్వాస తీర్మానం ప్రస్తావన వచ్చినప్పుడల్లా ధన్ఖర్ని ఉదాహరణగా చూపుతాం. అధికార పక్షం కోసం పని చేస్తున్నారంటూ విపక్ష ఎంపీలు చాలా కాలంగా ధనఖర్ ని ఆరోపిస్తున్నారు. 2024 ఆగస్టులో కూడా ధనఖర్పై అవిశ్వాస తీర్మానం పెట్టేందుకు ప్రతిపక్షాలు సిద్ధమయ్యాయి, అయితే ఆ సమయంలో పార్లమెంటు సమావేశమే నిరవధికంగా వాయిదా పడింది. ఇది బాధాకరమని, అయితే బలవంతంగానైనా తీసుకురావాలని కాంగ్రెస్ ఎంపీ జైరాం రమేష్ అన్నారు. 2022లో అమలు చేసిన నిబంధనలను కూడా ధంఖర్ పాటించడం లేదని ప్రతిపక్ష ఎంపీలు అంటున్నారు. ఖర్గేను మాట్లాడేందుకు అనుమతించకపోవడంతో ధన్ఖర్పై కాంగ్రెస్ ఎంపీలు పలుమార్లు దాడికి పాల్పడ్డారు. సోమవారం ఖర్గే స్వయంగా చైర్మన్పై మండిపడ్డారు.
కిరణ్ రిజుజు స్పందన
మెజారిటీ ప్రజలు జగదీప్ ధంఖర్ నాయకత్వానికి విలువ ఇస్తారని, ఆయన సభ నిర్వహణను, ఆయన మార్గదర్శకత్వాన్ని అభినందిస్తున్నారని కూడా కేంద్ర మంత్రి కిరణ్ రిజుజు అన్నారు. జగ్దీప్ ధన్కర్ ఒక సామాన్య రైతు కుటుంబం నుండి వచ్చారని, ప్రతిపక్షాల చర్యను ఖండిస్తూ జాట్ కమ్యూనిటీ నుండి ఉపరాష్ట్రపతి అయిన మొదటి వ్యక్తి అని అన్నారు. జగ్దీప్ ధన్ఖర్ ఎప్పుడూ రైతులు, పేదల సంక్షేమం గురించి సభలోనే కాకుండా బయట మాట్లాడుతారని కిరెన్ రిజిజు అన్నారు.
”జగ్దీప్ ధంకర్ అంటే మాకు చాలా గౌరవం. అతను చాలా పరిజ్ఞానం ఉన్న వ్యక్తి. తనకు వ్యతిరేకంగా 60 మంది ఎంపీలు సంతకాలు చేసిన నోటీసును ఖండిస్తున్నాను. ఎన్డీయే ప్రభుత్వానికి పూర్తి మెజారిటీ ఉంది, మెజారిటీకి ఉపరాష్ట్రపతిపై నమ్మకం ఉంది” అని రిజిజు అన్నారు. ఈ తీర్మానం రాజ్యసభలో ఇదే మొదటిది. దీనికి 14 రోజుల నోటీసు వ్యవధి, దానిని పరిగణనలోకి తీసుకోవడానికి ముందు డిప్యూటీ చైర్మన్ నుండి ఆమోదం అవసరం.
