ఆషాఢ శుద్ధ పౌర్ణమి గురించి ప్రాచీన గాథలు ఉన్నాయి. పూర్వకాలంలో వారణాసిలోని ఒక పేద బ్రాహ్మణ దంపతులు ఉండేవారు. ఆ బ్రాహ్మణుడికి వేదవతి అనే సతీమణి ఉండేది. వారికి సంతానం లేకపోవడంతో ఎన్నో నోములు చేశారు. అయినా ఫలితం లేకుండా పోయింది. దీంతో వ్యాస భగవానుడిని కలవాలని నిర్ణయించుకున్నారు. ఈ క్రమంలో ఒకరోజు ఒక భిక్షువు రూపం ధరించి దండధరుడైన వ్యక్తిని వేదనిధి గమనిస్తాడు.
వెంటనే వేదనిధి వారి పాదాలను పట్టుకుంటాడు. అయినా ఆయన చీదరించుకుంటాడు. చివరికి ఏం కావాలని అడుగుతారు. దీనికి అతడు తమ ఇంటికి బోజనానికి రావాలని ఆహ్వానిస్తాడు. దీనికి అతడు అనుగ్రహించి వారి ఇంటికి వస్తాడు. ఈ నేపథ్యంలో మీకు ఏం వరం కావాలని అడుగుతాడు. తమకు సంతాన భాగ్యం కావాలని కోరుతారు. దీనికి ఆయన మీకు పది మంది మగ సంతానం కలుగుతారని చెప్పి వెళ్లిపోతాడు.
పూర్ణిమ రోజు సత్యనారాయణ వ్రతం నిర్వహిస్తుంటారు. షిర్డీ సాయిబాబా ఆలయంలో ప్రత్యేక పూజలు చేస్తుంటారు. గురుపూజోత్సవం జరిపి గురువులను సత్కరించి ఆశీర్వాదం తీసుకుంటే మంచిదని భావిస్తారు. దేవాలయాల్లో పాలాభిషేకం, పంచామృతాభిషేకం చేయించే వారికి పుణ్యం లభిస్తుందని నమ్ముతారు. అరటిపండ్లు, ఉడకబెట్టిన శనగలను నివేదన కోసం ఉపయోగిస్తారు.
